بررسي تحمل به شوري ژنوتيپ‌هاي نخود كابلي (Cicer ariethinum L.) در مرحله گياهچه‌اي در شرايط هيدروپونيك

Evaluation of salinity tolerance of kabuli-type chickpea genotypes (Cicer arietinum L.) at seedling stage in hydroponic condition

شناسايي ژنوتيپ‌هاي متحمل به شوري نخود به‌منظور حفظ ‌و ‌بهبود حاصلخيزي خاك در شرايط شور مي‌تواند در ثبات عملكرد گياهان زراعي مؤثر باشد. جهت بررسي تحمل به شوري 210 ژنوتيپ نخود كابلي در مرحله‌ گياهچه‌اي در تنش‌ شوري 12 دسي زيمنس بر متر كلريد سديم در شرايط هيدروپونيك، آزمايشي در سال 1396 در قالب طرح كاملاً تصادفي با سه تكرار انجام شد. نتايج نشان ‌داد كه 57 ژنوتيپ، از بقاي بين 100-76 درصد برخوردار بودند و از بين آن‌ها، 26 ژنوتيپ قادر به رشد تا بعد از مرحله گلدهي بودند. با كاهش درصد بقا، ميانگين ارتفاع بوته و تعداد شاخه‌هاي ‌فرعي در بوته كاهش يافت ولي ميانگين درصد برگ‌باقي‌مانده از 100 تا 51 درصد تحت تأثير تنش ‌شوري تغييري نداشت و با كاهش بقا از 50 درصد، ميزان برگ‌باقي‌مانده كاهش و درصد برگ‌ ريزش‌ كرده افزايش يافت. شاخص ‌پايداري غشا، از دامنه ‌بقاي بين 100-76 درصد تا دامنه‌‌ بقا 75-51، 50-26 و 25-0 درصد، به‌ترتيب هشت، 19 و 26 درصد كاهش يافت. ميانگين غلظت سديم برگ تنها در دامنه‌ بقاي 25-0 درصد افزايش قابل‌توجهي پيدا كرد. غلظت پتاسيم برگ از دامنه‌ بقاي 25-0 درصد به 50-26، 75-51 و 100-76 درصد، به‌ترتيب 30، 65 درصد و 20/1 برابر افزايش يافت. ميزان زيست‌توده از دامنه‌ بقاي 25-0 درصد به 50- 26، 75-51 و 100-76 درصد، به‌ترتيب 47/0، 12/1 و 78/2 برابر افزايش پيدا كرد. به‌طور‌كلي، تنوع قابل‌توجهي بين ژنوتيپ‌هاي موردبررسي ازنظر تحمل به شوري وجود داشت كه مي‌توان از آن‌ها در اصلاح براي تحمل به تنش شوري بهره جست. كليدواژه‌ها

Identification of salinity tolerant chickpea genotypes, in order to increase soil fertility in saline conditions, can be effective on crop yield stability. This experiment was conducted in hydroponic conditions as a completely randomized design with three replications to evaluate salinity tolerance of 210 Kabuli-type chickpea genotypes during seedling stage at salinity level of 12 dS m-1 NaCl. Results indicated that 57 genotypes showed survival rate of 76-100%, of which 26 genotypes were in post-flowering stage. Plant height and number of lateral branches per plant decreased as survival rate decreased. Percentage of remained leaves was not affected in the survival range of 100-51%, while it decreased in lower survivals (<50%) range. Decreases in membrane stability index were about 8, 19 and 26% in survival ranges of 51-75, 26-50 and 0-25%, respectively compared to survival range of 76-100%. Significant increase in shoot Na+ concentration was only found in survival range of 0-25%. 30, 60 percentage and 1.20 fold increase in K+ concentration and 0.47, 1.12 and 2.78 fold increases in biomass was found in survival ranges of 26-50, 51-75 and 76-100% as compared to survival of 0-25%. Generally, considerable variations were found among chickpea genotypes according to salinity tolerance which could be used in breeding programs of improving salt tolerance in chickpea.