كليدواژه :
تالاب انزلي , تغييرات كاربري , DPSIR , توالي طبيعي
چكيده فارسي :
سابقه و هدف: در طي چند دهه گذشته، فعاليت هاي انساني تأثيرات چشمگيري بر تالاب هاي ساحلي در سراسر جهان داشته است. تالاب انزلي يكي از 18 تالاب ايران و داراي اهميت بين المللي در كنوانسيون رامسر است. اين اكوسيستم بي نظير جهان با تنوع اكولوژيكي بالا به دليل عواملي همچون آلاينده ها، رسوب گذاري، توسعه غيرمجاز زيرساخت هاي شهري، برداشت بيش از حد از منابع تالاب، گونه هاي مهاجم و تغييرات كاربري در معرض تهديد است. در اين تحقيق، با استفاده از مدل "نيرومحركه-فشارها-وضعيت-اثرات-پاسخ ها (DPSIR)" و داده هاي جمع آوري شده از تالاب ساحلي انزلي، تغييرات ساختاري و عملكردي آن در فاصله زماني 1994تا 2018 را مورد تجزيه و تحليل قرار داده ايم.
مواد و روش ها: از تصويرهاي ماهواره لندست 5 و 8 سنجنده هاي TM و OLI مربوط به سال هاي 1994، 2008 و 2018 استفاده گرديد. نقشه هاي پوشش زمين براي سال هاي ياد شده در 5 طبقه پيكره آبي، زمين تالابي، گياهان تالابي، مرتع و كشاورزي به كمك طبقه بندي نظارت شده با الگوريتم حداكثر احتمال در نرم افزار ENVI5.3 تهيه شد. آشكارسازي تغييرات به منظور بررسي وضعيت در حال حاضر تالاب انجام شد و سپس از چارچوب مفهومي نيرومحركه-فشار-وضعيت-اثر-پاسخ (DPSIR) جهت تعيين روابط ميان فعاليت هاي انساني و محيط زيست و توصيف مشكلات محيط زيستي استفاده گرديد.
نتايج و بحث: طبق نتايج در بازه زماني اول(1994-2008) پيكره آبي بيشترين تغييرات مساحت را با كاهش 7.63 درصد داشته است كه در اين تغييرات طبقه گياهان تالابي بيشترين سهم را داشته بطوريكه 98/1045 هكتار از پيكره آبي به گياهان تالابي تبديل شده است. پس از آن زمين تالابي با افزايش 3.84 درصد در رتبه دوم قرار دارد. در بازه زماني دوم (2008-2018) پيكره آبي همانند دوره قبل با كاهش 14.19 درصد بيشترين تغيير را در اين دوره داشته است. در كل دوره مطالعاتي از سال 1994 تا 2018 پيكره آبي از 4749 هكتار در سال 1994 به 1042 هكتار در سال 2018 رسيده كه بيشترين تبديل به طبقه گياهان تالابي بوده است. مساحت كاربري هاي زمين تالابي، گياهان تالابي، مرتع و كشاورزي به ترتيب 10.92%، 0.78%، 4.84% و 5.66% افزايش يافته اند. نتايج ارزيابي صحت نقشه ها نشان ميدهد صحت كلي براي سال 2018، 96.31%، سال 2008، 94.14% و براي سال 1994، 90.29 % و ضريب كاپا به ترتيب 0.94، 0.92 و 0.87 است. همچنين نيرومحركه هاي مورد نظر در اين تحقيق افزايش جمعيت، صنايع و گردشگري مي باشند.
نتيجه گيري: روند تغييرات در تالاب انزلي در ابتدا بصورت توالي طبيعي است و سپس منشا انساني پيدا مي كند. بطوريكه از مساحت مخزن آبي كاسته و به پوشش هاي گياهان تالابي و زمين تالابي و در نهايت به زمين هاي كشاورزي افزوده مي شود و كودهاي شيميايي و آفتكش هاي مورد استفاده در كشاورزي همراه با فاضلاب خانگي، صنعتي از طريق رودخانه ها به تالاب انزلي وارد مي شود كه باعث خوراك وري تالاب شده و بدين طريق روند نابودي تالاب را تسريع مي نمايند، براي حفاظت از اين تالاب بين المللي نياز به مشاركت مردمي، آموزش و فرهنگسازي در سطح حوزه مي باشد.
كليدواژه‌ها
چكيده لاتين :
Introduction: Over the past few decades, human activity had a significant impact on coastal wetlands around the world. Anzali is one of the 18 Iranian wetlands of international importance listed in Ramsar Convention. This unique ecosystemin the world with high ecological diversity is highly threatened by various factors such as pollutants, sedimentation, unauthorized development of urban infrastructure, over-harvesting of wetland resources, land use changes, and invasive species. In this study, we analyze structural and functional changes in the Anzali coastal wetland from 1994 to 2018, using the "drive-pressures-status-effects-responses-(DPSIR)" model and data collected from the Anzali Coastal Wetland.
Material and methods: Landsat 5 and 8 TM and OLI sensors for 1994, 2008 and 2018 were used. The land cover maps for these years were prepared in 5 categories of water body, wetland, wetland plants, pasture and agricultural land using the supervised classification with maximum likelihood algorithm in ENVI5.3 software. Changes were identified to assess the current status of the wetland and then the conceptual framework of DPSIR was used to determine the relationship between human activities and environmental activities and to describe environmental problems.
Results and discussion: According to the results of the first period (1994-2008), the water body had the highest area change with 7.63% decrease, which was the most influential part of the wetland plants class, with 1045/98 hectares of water body converted into wetland. The wetland plants was second with 3.84 percent. During the second period (2008-2018), the water body had the most change in this period, with a decrease of 14.19%, as in the previous period. Over the entire study period from 1994 to 2018, the water body increased from 4749 hectares in 1994 to 1042 hectares in 2018, the largest conversion to wetland plants. The area of wetland, wetland, pasture and agricultural land uses increased by 10.92%, 0.78%, 4.48% and 5.66%, respectively. The results of maps accuracy assessment show that overall accuracy for year 2018, 96.31, year 2008, 94.14 and for 1994, 90.29% and kappa coefficient were 0.94, 0.92 and 0.87, respectively. Is. Also the driving forces in this research are population growth, industry and tourism.
Conclusion: The process of change in the Anzali Wetland is first in a natural sequence and then of human origin. So that the area of the water reservoir is reduced and added to the cover of wetland plants and wetlands and eventually to agricultural lands and the fertilizers and pesticides used in agriculture along with domestic wastewater, industrialization through rivers into the Anzali Wetland. It enters the wetland feed, thereby accelerating the process of wetland destruction. Protecting this wetland requires people's participation, education and culture at the grassroots level.
