مطالعه كيفي انگيزه‌هاي زائران ايراني شركت‌كننده در آيين پياده‌روي زيارت اربعين

A Qualitative Study of Iranian Pilgrims' Motives for Participating in Arbaeen Pilgrimage Ritual

آيين پياده ­روي اربعين پديدۀ مذهبي مهمي در جامعۀ شيعي است كه در سال‌هاي اخير با افزايش خيره­ كنندۀ زائران نگاه جهانيان را به خود معطوف ساخته است. حضور ميليوني زائران ايراني در اين آيين از رويدادهايي كم­ سابقه ­اي است كه بزرگ­ترين مسافرت جمعي ايرانيان به خارج از كشور را رقم‌زده است. زائران ايراني شركت ­كننده در اين آيين با دلايل و انگيزه ­هايي مختلف قدم در سفري مشقت ­بار مي­ گذارند و بيش از 80 كيلومتر را با پاي پياده طي مي­ كنند. اين مقاله با روشي كيفي و از سنخ مردم­ نگاري به مطالعۀ انگيزه­ هاي زائران ايراني شركت ­كننده در آيين پياده­ روي زيارت اربعين مي ­پردازد. در اين زمينه با انجام مصاحبه ­هاي نيمه‌ساختاريافته با زائران شركت ­كننده و همچنين مشاهده مشاركتي در اين آيين به سراغ جهان­ هاي ذهني و حالات روحي آنان مي ­رود. يافته ­هاي حاصل از اين تحقيق نشان مي‌دهد كه زائران ايراني با سه احساس «نياز»، «تكليف» و «شور» در دو نوع انگيزه در سطح فردي و اجتماعي به اين آيين روي مي­ آورند. انگيزه­ هاي فردي عموماً انگيزه ­هايي از سر نيازند و انگيزه ­هاي اجتماعي، غالباً انگيزه­ هايي تكليفي ­اند. احساس شور فصل مشترك همه زائران است. اين انگيزه ­ها و احساسات در سه سطح جماعت ­واره­ خودانگيخته، هنجاري و ايدئولوژيك آيين شكل مي­گيرند و زمينۀ ترغيب زائران براي حضور در پياده­ روي اربعين را فراهم مي ­كنند.

The Arbaeen ritual is an important religious phenomenon in Shiite society that has attracted the attention of the world in recent years with the remarkable rise of pilgrims’ number. The presence of millions of Iranian pilgrims in the ritual is one of the unprecedented events that has marked the largest Iranian mass travel abroad. Iranian pilgrims who take part in this ritual embark on a journey of varying reasons and motives, traveling more than 80 kilometers on foot. This article studies the Iranian pilgrims' motives for participating in the Arbaeen march through qualitative ethnography. In this regard, we conducted semi-structured interviews with the pilgrims and closely observed their mental worlds and moods. The findings show that Iranian pilgrims turn to this ritual with three types of motives at both individual and social levels and show three senses of "need", "obligation" and "enthusiasm". Individual motives are generally derived from one's need, and social motives are often out of a sense of obligation. Enthusiasm is also a common feeling among pilgrims. These motives and emotions are shaped at three levels of spontaneous, normative, and ideological communalism and provide the ground for persuading pilgrims to attend the ritual.