تبيين و تحليل سطوح ارتباطي قرآن كريم و ترسيم مدل ارتباطي آن به‌مثابه يك فرايند ارتباطي

Explaining and Analyzing the Communication Levels of the Holy Quran and Drawing its Communication Model as a Communication Process

با وجود همه پژوهش‌هاي ميان‌رشته‌اي صورت‌گرفته ميان دين و علوم ارتباطات، پژوهش‌هاي اندكي قرآن كريم را به‌عنوان يك پديده ارتباطي موردمطالعه قرار داده‌اند و در ميان آن‌ها هيچ‌كدام به تبيين، تحليل و ترسيم مدل ارتباطي قرآن كريم نپرداخته‌اند. نظر به اهميت اين مسئله و در راستاي اسلامي‌سازي علوم‌انساني، در اين پژوهش تلاش شده تا سطوح مختلف ارتباطي قرآن كريم، تبيين و تحليل و مدل جامع فرايند ارتباطي قرآن كريم بر مبناي آن ترسيم شود. براي نيل به اين هدف، در جمع‌آوري اطلاعات از روش كتابخانه‌اي و در پردازش از روش تحقيق استنطاقي استفاده شده است به اين معني كه در آن، نظريات و دستاورد‌هاي بشري بدون تحميل بر قرآن بر آيات قرآن عرضه شده و طي چند مرحله، نظريه قرآن در مورد آن مسئله استخراج و تنظيم مي‌گردد. در اين پژوهش، علاوه بر تبيين سطوح ارتباطي قرآن و عناصر ارتباطي دخيل در هر سطح و نيز ترسيم مدل ارتباطي سه مرحله‌اي قرآن بر مبناي آن، مشخص گرديد كه اولاً سطوح ارتباطي قرآن عبارتنداز: سطح ارتباط وحياني (ارتباط ميان‌فردي)، قرآن شفاهي (ارتباط گروهي و اجتماعي)، قرآن مكتوب (ارتباط‌جمعي و رسانه‌اي). ثانياً برخلاف تصور مشهور، فرايند ارتباطي قرآن كريم در همه سطوح يك فرايند دوسويه و فراگردي است. ثالثاً قرآن كريم طي يك فرايند دقيق و برنامه‌ريزي شده از يك ارتباط بين فردي به يك رسانه‌ فراگير جمعي تبديل شده است.

Despite all the interdisciplinary research between religion and communication sciences, few have studied the Qur'an itself as a communication phenomenon. an‎d none of them have explained, analyzed and drawn the communication model of the Holy Quran. Given the importance of this issue and in line with the Islamization of the humanities, in this research different levels of Quranic communication levels are explained and analyzed and the comprehensive model of the communication process of the Holy Quran is based on it. To achieve this goal, the data was collected through library method and they were processed by the method of seeking answers from the Quran itself. In other words, human theories and achievements have been presented to, not imposed on, the verses of the Qur'an and in a few steps, the Quranic views related to them have been extracted and arranged. In this study, in addition to explaining the communication levels of the Quran and the communication elements involved in each level and also drawing the three-stage communication model of the Quran based on it, it was found that, firstly, the communication levels of the Qur'an are: Level of revelatory communication (interpersonal communication), oral Quran (group and social communication), written Quran (collective and media communication). Secondly, contrary to popular belief, the communication process of the Holy Quran at all levels is a two-way learning process. Thirdly, the Holy Qur'an has evolved from an interpersonal communication into a comprehensive mass media through a careful and planned process.