كليدواژه :
جامعه مسلمانان , تربيت اسلامي , جامعه سكولار , صلح
چكيده فارسي :
آزادي دين به معناي آزادي عقيده و مظاهر ديني، در آموزش و تمرين و عبادت و رعايت آن يكي از حقوق اساسي بشر است كه در ماده 18 اعلاميه جهاني حقوق بشر مندرج شده است. آزادي دين به اين معنا حقي مهم تلقي ميشود كه نقشي مهم در برقراري صلح اجتماعي در جامعه دارد. آلمان به‌عنوان يك كشور سكولار و داراي پيوند تاريخي با دين مسيحيت، اين حق آزادي ديني را در ماده 4 قانون اساسي تثبيت كرده است. طبق ماده 3/7، آموزش ديني در مدارس دولتي مطابق با جوامع ديني و معمولاً به‌وسيلۀ كليساهاي كاتوليك و پروتستان و همچنين از سوي جامعه يهوديان انجام ميشود. 3.2 ميليون مسلمان از تركيه، كشورهاي عربي و ايران در آلمان زندگي مي كنند. بيشتر اين مسلمانان قصد بازگشت به كشورهاي بومي خود را ندارند و در آلمان اقامت خواهند داشت. آنها از آزادي ديني به معناي يادشده لذت ميبرند. در اين نوشتار، به اين پرسش مي پردازم كه چگونه مظاهر ديني مسلمانان در آلمان «در امر تعليم، عمل، عبادت و رعايت آن» انجام مي شود. من بر آموزش ديني آنها تمركز خواهم كرد و مي‌كوشم تا به اين پرسش‌ها پاسخ دهم: تعليم و تربيت اسلامي در آلمان، در يك كشور سكولار به چه معناست؟ چه كسي و چگونه آن را فراهم مي‌كند؟ تفاوت آن با آموزش ديني در كشورهاي اسلامي چيست؟ توسط جامعه آلماني چگونه ديده مي شود؟
در دو سطح ملي و بين المللي به اين پرسش‌ها پاسخ خواهم داد. در سطح ملي، تلاش آشكار دولت آلمان براي ادغام اقليت مسلمان به‌عنوان يك گروه ديني در دولت آلمان ديده ميشود. به همين دليل، وزير آلمان، ولفگانگ شوئبل، در سال 2006 تشكيل جلسه داد و از حقوقدانان، محققان مطالعات اسلامي و نمايندگان جوامع مختلف مسلمان و همچنين اشخاص مستقل براي صحبت درباره وضعيت مسلمانان در آلمان دعوت كرد. پرسش باقي‌مانده اين است كه چگونه گروه هاي مختلف اسلامي متشكل از مسلمانان با زمينه هاي مختلف اجتماعي، سياسي و مذهبي و از كشورهاي مختلف مانند تركيه، كشورهاي عربي، ايران و افغانستان با سنت‌هاي ملي اسلامي مختلف مي توانند بستر مشترك اعتقادات مذهبي اسلامي را در يك كشور سكولار پيدا كنند. با تأسيس شوراي هماهنگي (Koordinierungsrat) مسلمانان در آلمان، در آوريل 2007، برخي از سازمان هاي بزرگ اسلامي سعي در ايجاد ساختار مشترك براي نمايندگي همه مسلمانان داشتند. تاكنون اين سازمان از سوي دولت آلمان به‌عنوان نماينده رسمي همه مسلمانان به رسميت شناخته نشده، اما بحث ها در «Islamkonferenz» هنوز به پايان نرسيده است و همچنان ادامه دارد.
يكي از اهداف اصلي تشكل هاي مسلمان، به دست آوردن حق برگزاري دوره هاي ديني اسلامي در مدارس دولتي آلمان است؛ درحالي‌كه در سطح ملي، ادغام اسلام به‌عنوان يك دين در سيستم سكولار مورد بحث قرار گرفته است. در سطح محلي، هم‌اكنون آموزش ديني در پروژه هاي مختلف در بسياري از مدارس دولتي منتخب در آلمان و همچنين در مساجد محلي در حال انجام است. آموزش مذهبي در مساجد با الگوبرداري از مساجد در «Goettin-gen» -يك شهر كوچك دانشگاهي در آلمان مركزي- مورد بحث قرار خواهد گرفت. در گوتينگن دو مسجد اصلي وجود دارد: يكي متعلق به جامعه ترك (ديتيب) و ديگري مسجد عرب.اگر من مفهوم تربيت ديني را كه در مسجد اعراب ارائه شده است با توجه به محتواي آن و نحوه آموزش آن به كودكان، خواه متناسب با آموزش كلاسيك اسلامي و هم مفاهيم، اعتقادات، آيين ها و اعمال عبادي ترسيم كنم، آيا براي كودكاني كه در يك زمينه كاملاً سكولار بزرگ مي شوند مهم تلقي مي شود؟ سرانجام، من اين روش را در سطح محلي با تلاش هاي انجام‌شده در سطح ملي مقايسه خواهم كرد و درباره چگونگي قضاوت اين تلاش هاي مختلف به‌وسيله جامعه آلمان، بحث خواهم كرد.
چكيده لاتين :
Freedom of religion in the sense of freedom of belief and of religious manifestations; in
teaching, practice, worship and observance is one of the basic human rights laid down in
the Universal Declaration of Human Rights, art. 18. Freedom of religion in this sense is
considered to be an important right and to play an important role in keeping up social
peace in society. Germany, being a secular state with a historical connection to Christian
religion, has anchored this right of religious freedom in is constitution in Article 4.
According to Art. 7/3 religious education in state- run schools is accomplished in
accordance with the religious communities. This religious education is normally provided
for by the Catholic and Protestant Churches, but also by the Jewish community. There
are 3,2 Mio Muslims in Germany , especially from Turkey, but also from the Arab
countries and Iran. Most of these Muslims do not plan to return to their native countries
and will remain in Germany. They do enjoy freedom of religion in the above-mentioned
sense. In my paper I will deal with the question of how religious manifestations of the
Muslims in Germany “in teaching, practice, worship and observance “is accomplished. I shall focus on their religious education and endeavor to answer the following
questions: What does Islamic education mean in Germany, in a secular state? Who
provides for it and how? How does it differ from religious education in Islamic
countries? How is it seen by the German society? I will deal with these questions on
two levels (1) on the national level and (2) on the local level. On the national level a
clear effort of the German state can be seen to integrate the Muslim minority as a
religious group into the German state. For this reason the German Minister Wolfgang Schäuble convened in 2006 the so
called “Islamkonferenz inviting jurists, scholars of Islamic studies and representatives
of the different Muslim communities as well as independent persons to talk about the
situation of Muslims in Germany. The unsolved question still is: how the different
Islamic groups comprising Muslims from different social, political and religious
backgrounds and from different countries as Turkey, Arab states, Iran, Afghanistan with
different national Islamic traditions could find a common platform of religious Islamic
belief in a secular state. By establishing the Coordinating Council (Koordinierungsrat)
of Muslims in Germany in April 2007, some larger Islamic organizations tried to create
a common structure for the representation of all Muslims. So far this organization has
not been recognized by the German state as the official representative of all Muslims,
but the discussions at the “Islamkonferenz” are not yet finished and are still going on.
One of the main aims of the Muslim Organizations is to gain the right to give Islamic
religious lessons at German state-run schools. Whereas on the national level the
integration of Islam as a religion within the secular system is discussed, on the local
level religious teaching is currently taking place within different projects in many
selected state schools in Germany as well as in local mosques. Religious teaching at
mosques will be discussed by taking the example of mosques in Goettingen, a small
university town in Central Germany. There are two main mosques in Goettingen: one
belonging to the Turkish community (Ditib) and the other being an Arab mosque.
I shall sketch the concept of religious education given in this Arab mosque with
regard to its content and the way it is taught to the children, whether it corresponds to
the classical Islamic education and which concepts, beliefs, rituals and cultic acts are
being considered important for children growing up in a completely secular context?
Finally, I shall compare this approach at the local level with the efforts made on the
national level and discuss how these different efforts are judged by the German society.
