تعامل ميان پويايي‌هاي بازار جهاني نفت‌خام و شاخص سهام پتروشيمي ايران (با تاكيد بر تحريم‌هاي نفتي)

Interaction between the dynamics of global oil market and Iran's petrochemical stock index (by emphasizing on oil sanctions)

در اين مطالعه با بهره‌گيري از يك مدل خود توضيح برداري ساختاري و داده‌هاي ماهانه سال‌هاي 2009 تا 2019 متغيرهاي توليد جهاني نفت‌خام، تقاضاي جهاني نفت‌خام و قيمت نفت‌خام برنت و حجم نقدينگي، نرخ دلار و تورم مصرف‌كننده ايران به بررسي اثرات تفكيك تكانه‌هاي ساختاري بازار جهاني نفت‌خام بر شاخص سهام پتروشيمي پرداخته شد. يافته‌ نشان مي‌دهند تكانه‌هاي سمت تقاضاي بازار، كه به سبب رشد اقتصادي جهاني ايجاد مي‌شوند، داراي اثر مثبت قوي و معنادار درحالي‌كه تكانه سمت عرضه داراي اثر محدود و به لحاظ آماري بي‌معني بر شاخص سهام پتروشيمي داشته است. نرخ دلار و تورم بر شاخص سهام پتروشيمي اثرات مثبت و معنادار داشته در حالي‌كه افزايش حجم نقدينگي اثرات منفي بر شاخص پتروشيمي داشته كه متناظر با افزايش تقاضا در بازارهاي مالي از جمله ارز، طلا و مسكن و خروج نقدينگي از يازار سهام است. آناليز حساسيت با ورود متغير توليد نفت‌ ايران( شاخص تحريمي) ارزيابي شد. نتايج نشان مي‌دهند رفتار شاخص سهام پتروشيمي به اين متغير حساس نبوده و تكانه توليد نفت‌ ايران به طور كوتاه‌مدتي بر شاخص سهام پتروشيمي اثر مثبت داشته است. در نهايت، تحريم‌هاي تحميلي عليه كشور بر سودآوري صنايع پتروشيمي نه تنها اثر منفي نداشته بلكه با افزايش نرخ دلار و تورم، اين صنايع صادرات محور به لحاظ ريالي سودآوري بيشتري را كسب نمودند. به عبارت ديگر، حتي اگر به سبب وجود تحريم‌ها، شركت‌هاي حوزه پتروشيمي كاهش صادرات و نيز تخفيف نرخ فروش را تجربه نمايند، سودآوري اين صنايع از كانال تسعير نرخ ارز اثر غالب بر كاهش صادرات داشته است.

In this study, using a structural vector autoregressive (SVAR) model and monthly data from 2009m01 to 2019m09 including crude oil global production, global demand of the crude oil, Brent crude oil price, liquidity and dollar price as well as consumer's inflation index of Iran, an attempt is made to investigate the effects of disentangling demand and supply oil price shocks on Iran's petrochemical stock index. Findings indicate demand shocks formed due to global economic growth and precautionary demand have persistent, substantial and significant effect on stock index while supply shocks cause a small, transitory and insignificant increase on stock index. Other findings show the positive and significant effect of dollar index and inflation on index stock. The positive liquidity shock decrease the stock index attributed to the increased demand in parallel financial market such as foreign exchange, gold and housing. Sensitivity analysis is done by entering the Iran's oil production (as the sanction proxy) and the response of stock index was not sensitive. The positive shock in Iran oil production increase stock index temporarily and in short-run. Eventually, the sanctions not only decrease the profit of petrochemical industries but also due to increase in dollar index and domestic inflation, this export-based industries experienced more profitability. In other words, even if the petrochemical companies lower exports and rates due to the sanctions, the profit and revenue of this industry increased by depreciating domestic currency.