برتولد لاوفر و زبان فارسي تدقيقاتي در مجموعۀ سينو-ايرانيكا

Berthold Laufer and Persian Language

برتولد لاوفر، شرق‌شناس برجستۀ آلماني را بيشتر به واسطۀ تحقيقات گستردۀ او دربارۀ تمدن چين مي‌شناسند. او كه دكتراي زبان‌هاي شرقي خود را از دانشگاه لايپزيگ گرفته بود، با سفر به چين و تبّت تحقيقات دامنه‌داري دربارۀ زواياي گوناگون فرهنگ و هنر چين انجام داد و به عنوان يكي از چين‌شناسان بزرگ روزگار خود شهرت يافت. در ميان آثار پرشمار او، مجموعه‌اي به نام سينو-ايرانيكا (Sino-Iranica, 1919) وجود دارد كه لاوفر در آن، طي مقالات مختلفي كه اغلب به حوزۀ گياه‌شناسي و كاني‌شناسي اختصاص دارند، به تعاملات فرهنگي ايران و چين در روزگاران كهن پرداخته است. اين مطالعه هر چند بيش از هر چيز يك مطالعۀ تاريخي- تمدني در حوزۀ علوم طبيعي است، با اين همه از فوايدي در حوزۀ زبان به عنوان واسطۀ انتقال فرهنگ خالي نيست. يكي از تلاش‌هاي لاوفر در سينو-ايرانيكا آن است كه با آگاهي‌هاي گستردۀ خود دربارۀ زبان چيني و روش‌هاي ثبت واژگان دخيل در اين زبان‌، نام فارسي گياهان و كاني‌ها را شناسايي كند و بدين شكل، از انتقال مظاهر مادي تمدن ايران به چين در بازۀ زماني بزرگي - از سدۀ 2 ق.م تا سدۀ 14م – سخن بگويد. در اين مقاله برخي آگاهي‌هاي زباني موجود دربارۀ گياهان ايراني را كه لاوفر در خلال مطالعات خود در متون چيني بدان‌ها دست يافته، بازخواني مي‌كنيم و اهميت كار او را در اين حوزه نشان دهيم. اين اهميت به طور توأمان هم در حوزۀ نفوذ زبان‌هاي ايراني و هم در حوزۀ تأثيرگذاري تمدني و فرهنگي ايران در تمدن باستاني چين قابل پيگيري است.

The eminent German orientalist Bertold Laufer is best known for his extensive research on Chinese civilization. Having received his Ph.D. in Oriental Languages from the University of Leipzig, he travelled to China and Tibet to conduct extensive research on various aspects of Chinese culture and art, and became known as one of the great sinologists of his day. Among his many works is a collection called Sino-Iranica (1919) in which Laufer discusses the cultural interactions between Iran and China in ancient times in various articles, often in the field of botany and mineralogy. Although this study is above all a historical-civilizational study in the field of natural sciences, it nevertheless has benefits in the field of language as a means of transmitting culture. One of Laufer's efforts at Sino-Iranica is to identify the Persian names of plants and minerals by his extensive knowledge of the Chinese language and the methods of recording the loan-words in Chinese, and thus the transferring of material components of Iranian civilization to China from the 2nd century BC to the 14th century. In this article, we review some of the linguistic knowledge about Iranian plants that Laufer acquired during his studies of Chinese texts, and show the importance of his work both in the field of the influence of Iranian languages and in the field of Iranian cultural and civilizational impact on ancient Chinese civilization.