ارزيابي مورفولوژيك و شناسايي ژنوتيپ هاي برتر گردو (Juglans regia L.) در شمال استان همدان، ايران

Morphological evaluation and identification of walnut (Juglans regia L.) superior genotypes in north Hamadan province of Iran

اين پژوهش با هدف ارزيابي تنوع فنولوژيك، مورفولوژيك و پومولوژيك ژنوتيپ هاي گردو در شمال استان همدان، طي سال هاي باغي 96-1395 انجام شد. بدين منظور، تعداد 84 ژنوتيپ انتخاب و براساس دو توصيف نامه IPGRI و UPOVمورد ارزيابي قرار گرفتند، كه پس از دو سال ارزيابي تعداد 12 ژنوتيپ به‌عنوان ژنوتيپ برتر انتخاب گرديد. نتايج به‌دست‌آمده از مطالعات فنولوژيك نشان داد كه ژنوتيپ HaRaToMa23، با 23 روز تاخير برگدهي نسبت به ژنوتيپ استاندارد مرجع، ديربرگده ترين ژنوتيپ بود. به علاوه سه ژنوتيپ HaRaSuSh1، HaRaToMa24 و HaRaVaAh17 هموگام بودند. براساس مطالعات پومولوژيك وزن دانه، مغز و درصد مغز در ژنوتيپ هاي برتر به ترتيب از12.95-22.60 g, 6.82-11.56 g and 47.15-59.47 %درصد متغير بود، كم ترين ميزان ضخامت پوست سخت (0/77 ميلي متر) در بين ژنوتيپ هاي برتر شناسايي‌شده مربوط به ژنوتيپ HaRaVaAh9 بود و ژنوتيپ HaRaSuSh1 داراي بيش ترين ميزان وزن دانه و مغز و ژنوتيپ HaRaSuSh2 داراي بيشترين درصد مغز بود. ژنوتيپ هاي برتر انتخابي داراي عادت باردهي جانبي بودند كه رنگ مغز دانه آن ها از روشن تا بسيار روشن متغير بود كه به راحتي از پوست سخت قابل تشخيص بود. براساس نتايج به‌دست‌آمده، همبستگي مثبت و معني داري (**0/96=r) در سطح احتمال يك درصد بين صفات تاريخ برگدهي و تاريخ برداشت، عملكرد درخت با وزن دانه (** 0/63=r) و درصد باردهي جانبي (**0/73=r) در سطح احتمال يك درصد مشاهده گرديد. به طور كلي و براساس نتايج به‌دست‌آمده، ژنوتيپ هاي برتر انتخابي از نظر بسياري از صفات مهم اصلاحي نسبت به ارقام تجاري برتر بودند كه مي تواند در برنامه هاي اصلاحي در راستاي معرفي رقم هاي جديد استفاده شود.

The current research was conducted to evaluate the phenological, morphological and pomological diversity of some selected walnut genotypes in the north of Hamadan province during 2016-2017 growing seasons. For this purpose, 84 mature walnut genotypes were selected and evaluated based on the IPGRI and UPOV descriptors. After two years of evaluation, 12 genotypes were selected as the superior genotype. The results showed that HaRaToMa23 genotype is a late-leafing genotype with 23 days delay in compare with the reference standard genotype. In addition, three genotypes including HaRaSuSh1, HaRaToMa24 and HaRaVaAh17 were homogeneous.In term of pomological studies, nut and kernel weights and kernel percentages of superior genotypes varied from 12.95-22.60 g, 6.82-11.56 g and 47.15-59.47 %, respectively. The lowest shell thickness (0.77 mm) was among the superior genotypes above for HaRaVaAh9 genotype. Also, HaRaSuSh1 genotype had the highest nut and kernel weight and HaRaSuSh2genotype showed the highest kernel percentage. The selected superior genotypes had a lateral bearing habit and their kernel color varied from bright to very bright that was easily distinguished from the hard skin. Based on the results, a positive and significant correlation (r = 0.96 **) was observed between leafing date and harvesting date, tree yield and nut weight (r = 0.63 **) and lateral bearing rate (r = 0.73 **) at a probability level of 1%. Selected superior genotypes in terms of many important breeding traits showed superiority in compare with commercial cultivars, so these selected genotypes can be used in breeding programs to introduce new cultivars.