تكثير درون شيشه اي و عاري سازي ژنوتيپ هاي برتر محلب (Prunus mahaleb) از ويروس هاي بذرزاد از طريق گرمادرماني و كشت مريستم

Obtaining seed-borne virus free mahaleb (Prunus mahaleb) genotypes through meristem tip culture and in vitro thermotherapy

محلب (Prunus mahaleb) از مهم ترين منابع توليد پايه بذري و كلونال و رايج ترين پايه بذري گيلاس و آلبالو در ايران است. هدف از اين تحقيق دست يابي به پايه هاي انتخابي محلب NB5176، NBVP1و NBVP2 عاري از ويروس هاي بذرزاد آبله آلو (Plum pox virus, PPV)، كوتولگي آلو (Prune dwarf virus, PDV)، لكه حلقوي بافت مرده درختان هسته دار (Prunus necrotic ringspot virus, PNRSV) بود. براي اين منظور، ابتدا آلودگي درختان مادري توسط آزمون سرولوژيك اليزا (ELISA) بررسي شد. مريستم هاي انتهايي اين ژنوتيپ ها درمحيط MS مستقر و شش هفته بعد به محيط هاي پرآوري MS (حاوي 0/5 ميلي گرم بر ليتر BAP، 0/1 ميلي گرم بر ليتر NAA و 0/3 ميلي گرم بر ليتر پكتين) و DKW (حاوي0/5 ميلي گرم بر ليتر BAP) و WPM (حاوي 0/3 ميلي گرم بر ليتر پكتين) منتقل شدند. پس از مرحله تكثير اوليه، گياهچه ها درون شيشه گرمادرماني شدند و سلامت گياهان بازيابي شده از گرمادرماني از سه ويروس فوق توسط RT-PCR بررسي و گياهچه هاي سالم، تكثير، ريشه دار و به گلدان منتقل شدند. بر اساس نتايج آزمون اليزا، برخي درختان مادري به ويروس هاي PDV و PNRSV آلوده بودند. بيشترين درصد استقرار مريستم 42/5 % مربوط به ژنوتيپ NBVP1 بود. در مرحله پرآوري، هيچ ژنوتيپي در محيط هاي MSوWPM رشد نيافت و تنها محيط DKW مناسب بود. از نظر ريشه زايي، محيط هاي DKWوQL تغييريافته حاوي 1/5 ميلي گرم بر ليتر IBA مناسب بودند. ژنوتيپ NBVP1 در كليه محيط هاي ريشه زايي بهتر از دو ژنوتيپ ديگر ريشه دار شد. 40-25 درصد از گياهچه هاي درون شيشه اي به شرايط گرمادرماني تحمل داشته و براساس نتايج RT-PCR، عاري ازPDV ، PNRSV، PPV بودند. نهال هاي گلداني به دست آمده مي توانند به باغ ايزوله منتقل شده و براي توليد بذر سالم محلب به كار روند.

Mahaleb (Prunus mahaleb) plant is one of the most important sources of cherry clonal and seed base rootstock production in Iran. Obtaining seed-borne viruse-free (Prune dwarf virus, Plum pox virus, Prunus necrotic ringspot virus) sources for selected mahaleb rootstocks (NB5176, NBVP1, NBVP2), For this purpose, the viral infection status of genotypes was initially studied in orchard using ELISA serological method. Then the meristem tips were cultured in vitro and 6 months later, transferred to MS medium containing 0.5mg/l BAP and 0.1 mg/l NAA, DKW contacting 0.5 mg/l BAP and WMP contacting 0.3 mg/l pectin. After the initial proliferation stage, the plantlets were heat-treated and then health status of the remained plantlets was studied using RT-PCR. Then the healthy plants were rooted and transferred to pots. Based on ELISA result, some genotypes were probably infected to PNRSV and PDV. The highest shoot tip establishment was recorded as 42.5% by NBPV1. No genotype was proliferated in MS and WPM, so only DKW was apropriate for proliferation. For plantlet rooting, 1/2DKW and modified QL containing 1.5 mg/l IBA were appropriate. NBVP2 was the best in all rooting media. Most of plantlets from three genotypes toleratedin-vitro thermotherapy condition and were free of PNRSV, PDV, PPV based on RT-PCR result. The healthy plants were transferred to pots and could be cultured in an isolated orchard to obtain healthy mahaleb seeds.