پديد آورندگان :
ﻣﻌﻤﺎري، ﺳﻮﻟﻤﺎز داﻧﺸﮕﺎه ﻫﺮﻣﺰﮔﺎن - داﻧﺸﮑﺪه ﮐﺸﺎورزي و ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻃﺒﯿﻌﯽ , ﯾﺎوري، ﻋﻠﯿﺮﺿﺎ داﻧﺸﮕﺎه ﻫﺮﻣﺰﮔﺎن - داﻧﺸﮑﺪه ﮐﺸﺎورزي و ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻃﺒﯿﻌﯽ , ﺑﯿﮑﺪﻟﻮ، ﻣﻬﺪي داﻧﺸﮕﺎه اراك - داﻧﺸﮑﺪه ﮐﺸﺎورزي و ﻣﺤﯿﻂ زﯾﺴﺖ
كليدواژه :
آويشن شيرازي , تيمول , اسانس , رويشگاه طبيعي , كارواكرول
چكيده فارسي :
آويشن شيرازي با نام علمي Zataria multiflora Boiss.متعلق به تيره نعناع Lamiaceae بوده و از نظر پراكنش جغرافيايي بومي كشورهاي ايران، افغانستان و پاكستان مي باشد. در اين پژوهش، سرشاخه هاي گلدار شش رويشگاه طبيعي در استان هرمزگان شامل رودخانه، لاورشيخ، فارياب، تنگ زاغ، بشاگرد و بندر خمير جمع آوري گرديد. پس از تاييد صحت گونه، نمونه ها در سايه و دماي محيط خشك و استخراج اسانس به روش تقطير با آب توسط دستگاه طرح كلونجر انجام شد. سنجش اجزاي شيميايي اسانس به روش هاي گاز كروماتوگرافي (GC) و گاز كروماتوگرافي متصل به طيف سنج جرمي ((GC/MS شناسايي گرديد. نتايج نشان داد بيشترين و كمترين بازده اسانس به ترتيب مربوط به اكوتيپ رودخانه (6/5 درصد) و اكوتيپ بندر خمير (3/9 درصد) بود. بر اين اساس 23 تركيب كه نماينده 99/3- 93/5 درﺻﺪ از كل تركيبات بود، شناسايي گرديد. از ميان اين تركيبات، تيمول، لينالول، كارواكرول و پاراسيمن تركيبات اصلي اين اكوتيپ ها بودند. مونوترپن هاي اكسيژن دار )45/6-75/3 درﺻﺪ(گروه اصلي سازنده تركيبات در تمام نمونه ها، به جز فارياب، را شامل مي شد. تجزيه خوشه اي تركيبات شيميايي، رويشگاه هاي مورد مطالعه را در سه گروه قرار داد. گروه اول كه توسط مقدار بالاي كارواكرول مشخص شد شامل اكوتيپ هاي بندر خمير و بشاگرد، گروه دوم كه حاوي مقدار بالاي تيمول بود، شامل سه اكوتيپ تنگ زاغ، فارياب و رودخانه و اكوتيپ لاورشيخ كه گروه سوم را تشكيل مي داد توسط مقدار بالاي لينالول مشخص شد. نتايج نشان داد جمعيت هاي آويشن شيرازي در رويشگاه هاي استان هرمزگان از درصد اسانس و تنوع فيتوشيميايي بالايي برخوردار بوده و در برنامه هاي اصلاحي مي تواند مورد استفاده قرار گيرند.
چكيده لاتين :
Zataria multiflora Boiss. belongs to Lamiaceae family, which grows wildly in Iran, Afghanistan and Pakistan. In the present study, the aerial parts of this plant were collected at full flowering stage from six habitats in Hormozgan province including Roudkhane, Lavar-shaikh, Faryab, Tang-e-Zagh, Bashagard and Bandar-e-Khamir. After confirmation of scientific names of the species, the plant materials were dried at shade and at room temperature and the essential oils were obtained by hydro-distillation. The essential oils were analyzed by GC and GC/MS techniques. Results showed that maximum and minimum essential oil contents (w/w%) obtained from Roudkhaneh (6.5%) and Bandar-e-khamir (3.9%) ecotypes, respectively. According to essential oil compound analysis, twenty-three components, representing 93.5 – 99.3% of the total components, were identified. Thymol, linalool, carvacrol and p-cymene were the major compounds in the studied ecotypes. Oxygenated monoterpens were the main group of constituents in all samples except Faryab (45.6-75.3%). Cluster analysis of chemical compounds divided the studied ecotypes into three groups. The first group, which was characterized by a high amount of carvacrol, included the ecotypes of Bandar-e-khamir and Bashagard; the second group, which contained a high amount of thymol, included three ecotypes of Tang-e-zagh, Faryab and Roudkhane, and the ecotype of Lavar-shaikh, which formed the third group, had the highest amount of linalool. The results showed that Z. multiflora ecotypes in the habitats of Hormozgan province have a high percentage of essential oil and phytochemical diversity and can be used in breeding programs.
