ارزيابي شاخص‌هاي طبقه‌بندي وضعيت اكولوژيك با استفاده از شاخص‌هاي ماكروبنتيك در خليج گرگان

Assessing the Classification Indices of Ecological Quality Status Using Benthic Macrofauna Identification in Gorgan Bay

پژوهش حاضر به‌ منظور بررسي و شناسايي وضعيت اكولوژيكي خليج گرگان و همچنين تأكيد بر بررسي ميزان توافق بين نتايج شاخص ­هاي مختلف كف زيان، معرفي شاخص مناسب و بهره­برداري از نتايج پايه­ اي حاصله در برنامه­ هاي مديريت زيست‌ محيطي منطقه براي نخستين بار انجام شد. بر اين مبنا، 22 ايستگاه در خليج گرگان در نظر گرفته شد و طي چهار فصل (در طول يك سال؛ 1392)، نمونه­ برداري از ماكروبنتوزها انجام شد. درمجموع تعداد 14 گونه مورد شناسايي قرار گرفت و سپس با استفاده از شاخص ­هاي زيستي BENTIX، BO2A، AMBI و M-AMBI وضعيت آن‌ها مورد بررسي قرار گرفت. نتايج حاصله به ترتيب از قرار 2/2، 4/0، 2/3 و 65/0 با دامنه تغييرات (5/3-0/2)، (071/0-009/0)، (5/3-1/2) و (93/0-5/0) محاسبه گرديد. كليه شاخص ­ها، وضعيت اكولوژيك بخش شرقي را نسبت به بخش غربي بدتر نشان دادند. وجود ارتباط مثبت و متوسط بين برخي از شاخص‌هاي موردنظر بيانگر اين است كه شاخص M-AMBI با شانون و BENTIX و همچنين شاخص BENTIX با BO2A روند مشابهي در ارزيابي كيفيت ايستگاه­هاي خليج گرگان نشان مي­دهند. در مجموع 32 درصد از ايستگاه‌ها ازلحاظ نتايج اين شاخص­­ها، داراي توافق نسبي در خصوص رتبه وضعيت اكولوژيك و 68 درصد باقيمانده داراي عدم توافق مي­باشند. بااين‌حال، در اين مطالعه شاخص AMBI و M-AMBI قضاوت بهتر و واقعي­تري از وضعيت اكولوژيك خليج نشان مي­دهند كه منطبق با توزيع آلاينده­ها به‌عنوان يكي از استرس­ هاي محيطي منطقه مي­باشد. از طرفي چون شاخص M-AMBI به‌ صورت چند متغيره از نتايج AMBI، شاخص تنوع و غناي زيستي استفاده مي­كند و مهم­تر از آن، در محاسبه آن از بيشترين مقدار شانون به‌عنوان مقدار شاهد يا رفرنس استفاده مي­شود، بنابراين نتايج اين شاخص مي­تواند قضاوت قوي­تري را از وضعيت اكولوژيك خليج نشان دهد.

The present study was conducted for the first time to investigate and identify the ecological quality status (EcoQ) of Gorgan Bay and also to emphasize the degree of agreement between the results of different benthic macrofauna indices, introduction of appropriate index and utilization of basic results in environmental management programs in the region. To do, 22 sites were selected and macrobenthic fauna sampling was conducted seasonally in during 2013. Totally, 14 species were identified and their biotic indices of BENTIX, BO2A, AMBI and M-AMBI were obtained 2.2 (2-3.5), 0.4 (0.009-0.071), 3.2 (2.1-3.5), and 0.65 (0.5-0.93), respectively. All the indices indicated a worse EcoQ in eastern part than western part of the bay. A positive and moderate relationship between M-AMBI with Shannon diversity index and BENTIX, as well as between BENTTIX with BO2A exhibited a similar trend in quality assessment of the stations. A partial agreement in EcoQ scores was obtained in 32% of the stations while a disagreement was shown in the remaining stations (68%). However, AMBI and M-AMBI revealed a better and more realistic judgment on EcoQ of the bay which was consistent with the distribution of pollution as an environmental stressor. On the other, since M-AMBI uses the results of AMBI, diversity and richness indices as multimetrics, and more importantly is acquired by the most value of Shannon diversity index as a reference, hence the results of M-AMBI had a stronger judgment on EcoQ of the Gorgan bay.