تنوع ژنتيكي سنجاب زميني زرد Spermophilus fulvus (Lichtenstein, 1823) در ايران

هدف از اين مطالعه بررسي تنوع، تغييرات و ساختار ژنتيكي جمعيت‌ هاي سنجاب زميني زرد (Spermophilus fulvus) در ايران است. بدين منظور 79 نمونه بافت اين گونه از هفت استان (خراسان رضوي، خراسان شمالي، زنجان، قزوين، البرز، همدان و كردستان) جمع آوري شد. پس از استخراج DNA و واكنش زنجيره ­اي پلي­مراز، تنوع ژنتيكي با استفاده از توالي كامل ژن سيتوكروم b (1140 جفت باز) مورد بررسي قرار گرفت. نتايج درخت بايزين و حداكثر درست­ نمايي بر پايه اين ژن براي 79 فرد نشان داد كه سنجاب زميني زرد (S. fulvus) با توزيع جغرافيايي وسيع از شرق تا غرب ايران شامل سه تبار فيلوژنتيكي است. تبار اول مربوط به شرقي ­ترين جمعيت­ هاي اين گونه در نوار مرزي ايران و افغانستان بوده و تبار دوم و سوم شامل ساير جمعيت ­هاي اين گونه از استان هاي شمال ­شرقي تا غرب ايران شامل خراسان رضوي، خراسان شمالي، زنجان و كردستان و نيز قزوين، البرز و همدان است. بررسي ‌ها وقوع گسترش ناگهاني در جمعيت­ هاي اين ‌گونه را تصديق نمود. 26 هاپلوتايپ منحصر به فرد و 35 جايگاه متغير از نتايج بررسي تنوع ژنتيكي جمعيت‌ هاي ايراني سنجاب زميني زرد بوده و اين گونه در ايران تنوع هاپلوتايپي و ژنتيكي بالايي را براساس ژن ميتوكندريايي مذكور نشان داده است. تجزيه واريانس مولكولي و شاخص FST ساختار ژنتيكي متفاوت و معني ­داري را در بين جمعيت‌ ها مشخص ساخته است. درنهايت درنظر گرفتن يك واحد تكاملي معني­ دار براي هر تبار مجزاي اين گونه براي اهداف مديريت حفاظت سنجاب زميني زرد در ايران و نيز براي تداوم بقاي آن پيشنهاد مي­ گردد.

no abstract