اثر پرايمينگ ‌بذر بر شاخص برداشت، عملكرد دانه و اجزاء آن در سه رقم گندم ديم

Effect of seed priming on harvest index, grain yield and it’s components in three dryland wheat cultivars

به منظور بررسي اثر تيمارهاي پرايمينگ‌بذر بر عملكرد و اجزاي آن در سه رقم گندم نان ريژاو، سرداري و كريم آزمايشي دو ساله در مركز تحقيقات و آموزش كشاورزي و منابع طبيعي (كرمانشاه) به صورت فاكتوريل بر پايه طرح بلوك كامل تصادفي در سال‌هاي 95-1394 و 96-1395 انجام شد. تيمار پرايمينگ‌بذر شامل، پرايمينگ‌ هورموني (جيبرليك اسيد‌ 100 ميلي‌گرم بر ليتر، 24- اپي براسينوليد 1 ميلي‌گرم بر ليتر)، اسموپرايمينگ‌ (كلريد پتاسيم 100 ميلي‌مول در ليتر و پلي‌اتيلن گليكول (PEG4000) با پتانسيل‌هاي 3/2- و 9/2- بار)، پرايمينگ‌غذايي (سولفات روي آبدار با 1/0 و 3/0 درصد وزني- حجمي، اوره 2 و 4 گرم در ليتر، آسكوربيك اسيد 100 ميلي‌گرم بر ليتر) و يك سطح هيدروپرايمينگ‌بذر با آب مقطر يك‌بار تقطير شده و شاهد بدون پرايمينگ‌ مورد بررسي قرار گرفتند. بر اساس نتايج تجزيه خوشه­اي، تيمارهاي پرايمينگ با اوره 4 گرم در ليتر، سولفات روي آبدار 3/0 درصد، آسكوربيك اسيد 100 ميلي‌گرم بر ليتر و كلريد پتاسيم 100 ميلي‌مولار داراي بيشترين ميانگين عملكرد دانه بودند. نتايج دو ساله نشان داد كه بيشترين ميانگين عملكرد دانه از رقم ريژاو و تيمار پرايمينگ‌بذر با اوره 4 گرم در ليتر بدست آمد كه برابر 4/2801 كيلوگرم در هكتار بود. بيشترين عملكرد زيستي مربوط به تركيب تيماري رقم سرداري × اوره 4 گرم در ليتر (7/8206 كيلوگرم در هكتار) بود. بيشترين وزن هزاردانه (5/39 گرم) در رقم سرداري × سولفات روي 3/0 درصد حاصل شد. همبستگي مثبت و معني‌داري بين عملكرد دانه با سولفات روي آبدار3/0 درصد، اوره 4 گرم در ليتر و كلريد پتاسيم 100 ميلي‌مولار، آسكوربيك اسيد 100 ميلي‌گرم بر ليتر، اوره 2 گرم در ليتر وجود داشت. بر اساس نتايج بدست آمده، تيمارهاي اوره 4 گرم در ليتر، سولفات روي 3/0 درصد و آسكوربيك اسيد 100 ميلي‌گرم بر ليتر و كلريد پتاسيم 100 ميلي‌مولار بهعنوان تيمارهاي مناسب پرايمينگ‌بذر قابل توصيه شرايط استان كرمانشاه هستند.

To investigate the effect of seed priming treatments on grain yield and it’s components in three bread wheat cultivars (“Rijaw”, “Sardari” and “Karim”), two years field experiment were conducted at the Agricultural and Natural Resources Research and Education Center (Kermanshah) in 2015-2016 and 2016-2017. Seed priming treatments included, gibberellic acid 100 mg L-1, 24-epiprasinolide 1 mg L-1, potassium chloride 100 mmol L-1 and polyethylene glycol (PEG4000) (-2.3 and -2.9 bar), aqueous zinc sulfate 0.1 and 0.3% by weight-volume, 2 and 4 g urea L-1, ascorbic acid 100 mg L-1, one surface of hydropriming with distilled water and a control treatment. The results showed that the highest grain yield was obtained from “Rijaw” and 4 g L-1 urea (2801.4 kg ha-1). The highest biological yield was related to the Sardari and 4 g urea L-1 treatment (8206.7 kg ha-1). The maximum 1000-seed weight (39.5 g) was obtained from Sardari and 0.3% (w/v) zinc sulfate. There was a positive and significant correlation between grain yield and 0.3% hydrated zinc sulfate, 4 g L-1 urea and 100 mmol L-1 potassium chloride, 100 mg L-1 ascorbic acid and 2 g L-1 urea, respectively. In this study, based on the results of grain yield and its components, treatments of 4 g urea L-1, zinc sulfate 0.3%, ascorbic acid 100 mg L-1 and potassium chloride of 100 mmol L-1 were recommended as appropriate seed priming treatments for similar dryland conidtions.