تحليل انتقادي، كوششي روش شناختي براي مواجهه با مناسبات قدرت

Critical Analysis Method and Power Relationships

ناكامي نسبي پارادايم هاي اثبات گرايي و تفسيرگرايي در مواجهه با قدرت، با وجود توانمندي هاي زياد آنها در پژوهش و توصيف و تبيين روابط آشكار و روبناي حوزه هاي اجتماعي مرسوم، توجه به پارادايم سوم (انتقادگرايي) را ضرورت مي بخشد. امّا پارادايم انتقادگرايي نيز با وجود توان بالاي خود براي نفوذ به زير پوست مناسبات قدرتِ تنيده شده در واقعيت اجتماعي، از مشكل بزرگي رنج مي برد و آن، نداشتن اين پارادايم از روشي ايجابي براي انجام پژوهش هاي تجربي در حوزه هاي اجتماعي است. برمبناي چنين پديده اي، پژوهش حاضر در پي تعريف روش پژوهشي ذيل پارادايم انتقادگرايي و رويكرد واقع گرايي انتقادي است؛ به نحوي كه اين روش بتواند به توليد و گردآوري داده از ميدان بپردازد و نه اينكه فقط به نقد پژوهش ديگران بسنده كند. در اين مسير، ضمن نقد و بررسي و تعديل فهم از پارادايم انتقادگرايي، به تدوين «روش تحليل انتقادي» روي آورده شده است. بنيان روش يادشده بر حفظ سوژگي سه سوژه «مصاحبه شونده»، «مصاحبه كننده» و «مخاطب» در جريان پژوهش است؛ بدين معنا كه مصاحبه شونده را واجد خطاي عمد يا سهو مي داند كه در لحظه مصاحبه از لحظه كنش فاصله دارد، مصاحبه كننده بايد با توسل به ابزارهاي مختلف و داده هاي موازي، دست به ارزشيابي داعيه هاي مصاحبه كننده بزند و سرانجام با بيان شفاف استدلال ها، امكان ارزشيابي و قضاوت درباره پژوهش را براي مخاطب فراهم كند. بنابراين روش تحليل انتقادي با رعايت سوژگي سوژه هاي يادشده مي كوشد تا ضمن نفوذ به زير پوست سطوح قدرت، در قالب يك پژوهش علمي باقي بماند.

Positivism and Interpretivism have many applications but in face with power relations they cannot do more things and in this battle they fail. Third paradigm (critical realism approach) is suitable there. It has a powerful potential for influence under power relationships that are complicatedly mixed with social reality. Although critical approach is useful for the purpose, it suffers from something; this paradigm does not have any positive method for doing experimental research in social areas. For this reason, this research is going to define a new method based on critical approach . In this line, the research is presented "Critical Analysis Method" through exploring, studying more and justifying the perception of the critical approach. The new method is based on protecting three subjects: "Interviewee", "Interviewer" and "Reader". In this method the central point is to emphasize on the being subject of the three. The point helps it to be as a scientific method and as the same time penetrate power relations.