اولويت بندي عوامل موثر بر توسعه شهري و تهيه نقشه پهنه بندي منطقه با استفاده از مدل‌هاي اكولوژيكي، ارزش اطلاعات و همبستگي (نمونه موردي: استان مازندران)

Prioritization of the factors effective on urban development and zonation using Ecological and Information Value and Correlation Models (A case study in Mazandaran Province)

زمينه و هدف تعيين قابليت ها و توان هاي اكولوژيكي مناطق براي مكان يابي مناسب پهنه هاي شهري ضروري است. در پهنه بندي مناطق براي توسعه شهري عوامل متعددي نقش دارند. هدف از اين تحقيق اولويت بندي اين عوامل و تهيه نقشه پهنه بندي استان مازندران با استفاده از مدل هاي اكولوژيكي توسعه شهري، ارزش اطلاعات و همبستگي مي باشد. روش بررسي براي اين منظور عوامل اكولوژيكي موثر در تعيين پهنه هاي مناسب براي توسعه شهري به صورت لايه هاي اطلاعاتي در محيط ArcGIS تهيه شد. براي تعيين حدود طبقات هر يك از عوامل از مدل اكولوژيكي توسعه شهري استفاده گرديد. اما محاسبه وزن طبقات هر عامل با بكارگيري مدل ارزش اطلاعات و از طريق مقايسه مساحت سطوح شهري در پهنه ي هر عامل و مساحت آن در كل منطقه انجام شده است. همچنين وزن عوامل موثر در پهنه بندي با استفاده از مدل همبستگي به دست آمد. سپس با اعمال وزن هاي مناسب براي هر لايه و اجراي مدل هاي مذكور نقشه پهنه بندي منطقه به دست آمد. يافته ها نتايج بيان گر اين مطلب است كه طبقات ارتفاعي 400-0 و 1800-1200 متر، شيب 6-0 درجه، جهت دامنه شمالي، رسوبات آبرفتي كواترنر، بارش كم تر از 500 و بيش تر از 800 ميلي متر، رطوبت كم تر از 60 درصد، خاك نيمه تحول يافته با تراكم پوشش گياهي 60-30 درصد براي توسعه شهري تناسب بيش تري دارند. بحث و نتيجه گيري عوامل خاك، جنس، ارتفاع، شيب، پوشش گياهي، رطوبت، بارش و جهت دامنه به ترتيب بيش ترين نقش را در مكان گزيني شهرها و تهيه نقشه پهنه بندي منطقه دارند. همچنين ارزيابي مدل ها نشان داد كه مدل ارزش اطلاعات از ميزان دقت بالاتري برخوردار است.

Background and Objective: It is important to determine the ecological capacity of zones for appropriate location of urban places. In zonation these are different factor. The study attempts prioritize these factors and to develop the zonation map of the province of Mazandaran using models of ecological urban development, information value and correlation. Method: At first, effective ecological factors in determining appropriate zonation for urban development in the form of information layers were developed in Arc GIS environment the urban development ecological model was used for determining range of each class. However for calculating the weight of classes in each factor model of information value was used through comparing areas of cities in each class with the whole area. The weight of factors effective on zonation was calculated using the appropriate weight for each layer and implementing the above mentioned models. Findings: Results show that elevation of 0-400 and 1200-1800 meters, slope of 0-6 percents, the northern direction, quaternary fluvial, precipitation of less than 500 and higher 800 millimeters, wet of less than 60 percents and vegetation density of 30 -60 percents are appropriate for urban development. Discussion and Conclusion: factors of soil, lithology, elevation, slope, vegetation, wet, rain and aspect received the highest to the lowest priority in location of urban areas and obtaining zonation map respectively. Evaluation of the models indicated the information value is of a higher accuracy