پديد آورندگان :
اسكندري، اعظم دانشگاه آزاد اسلامي واحد يزد - دانشكده علوم انساني , وزيري، سعيد دانشگاه آزاد اسلامي واحد يزد - دانشكده علوم انساني - گروه علوم تربيتي و روان‌شناسي , فلاح، محمدحسين دانشگاه آزاد اسلامي واحد يزد - دانشكده علوم انساني - گروه علوم تربيتي و روان‌شناسي , عاصي مذنب، ابوالقاسم دانشگاه آزاد اسلامي واحد يزد - دانشكده علوم انساني -گروه علوم قرآن و حديث
چكيده فارسي :
زمينه و هدف: يكي از مهم‌ترين جنبه‌هاي سلامت انسان، سلامت معنوي است كه بر ديگر ابعاد آن، تأثير به سزايي دارد. با توجه به لزوم ارائه تعريفي جامع از سلامت معنوي و تعيين مؤلفه‌هاي آن منطبق با فرهنگ و دين جامعه ايراني، پژوهش حاضر با هدف تدوين مدل مفهومي سلامت معنوي مبتني بر متون اسلامي انجام شده است.
مواد و روش‌ها: روش پژوهش، تحليل محتواي كيفي و گردآوري اطلاعات، مبتني بر مطالعه و تحليل محتواي متون اسلامي مرتبط بود. حوزه مورد مطالعه، متون تخصصي اسلامي و روش نمونه‌گيري از نوع هدفمند بوده است. ابزار گردآوري اطلاعات، جستجوي پيشرفته در بانك‌هاي اطلاعاتي علمي و تخصصي و روش تجزيه و تحليل اطلاعات، تحليل محتواي كيفي با نظام مقوله‌بندي استقرايي بوده است.
يافته‌ها: مؤلفه‌هاي سلامت معنوي در سه مقوله هسته‌اي مبدأشناسي، راهنماشناسي و معادشناسي طبقه‌بندي شدند. مؤلفه مبدأشناسي شامل 6 مفهوم نگرش توحيدي، يقين، اخلاص، انقطاع، توكل، و ذكر بود. مؤلفه راهنماشناسي، شامل دو مقوله اصلي ادب تطبيقي با قرآن كريم (الگوي نظري) و ادب تطبيقي با انبيا و چهارده معصوم (الگوي عملي) بود. مقوله اول شامل دو مفهوم انس با قرآن و عمل به قرآن؛ مقوله دوم شامل 21 مفهوم تسليم و رضا، صبر، عمل به واجبات، ترك محرمات، شكر، قناعت، لذت مادي، لذت معنوي، صدق الكلام، اداي امانت، حسن خلق، سخاوت، مروت، خدمت، عفو، عدالت، شجاعت، غيرت، حلم، حيا و كسب روزي حلال بود؛ آخرين مؤلفه سلامت معنوي، معادشناسي است كه شامل سه مفهوم معادباوري، ياد مرگ و زهد مي‌باشد.
ملاحظات اخلاقي: در انتخاب، گزارش يافته‌ها و استناددهي متون، امانتداري رعايت شده است.
نتيجه‌گيري: در مطالعه حاضر، بانگاهي جامع به يك انسان كامل با هويت توحيدي ذكرشده در متون اسلامي، مؤلفه‌هاي سلامت معنوي استخراج شده و الگوي مفهومي آن طراحي شده است كه در مجموع با مطالعات پيشين در اين زمينه همسو است.
چكيده لاتين :
Background and Aim: One of the most important aspects of human health is spiritual health, which has a great impact on other dimensions. Due to the need to provide a comprehensive definition of spiritual health and determine its components in accordance with the culture and religion of Iranian society, the present study was conducted with the aim of developing a conceptual model of spiritual health based on Islamic texts.
Materials and Methods: The research method was qualitative and information gathering, based on the study and qualitative content analysis of related Islamic texts. The study area was specialized Islamic texts and sampling method was purposeful. The tool of data collection was advanced search in scientific and specialized databases, and the method of data analysis was qualitative content analysis with inductive categorization system.
Findings: The components of spiritual health were classified into three main categories: Theology, Cognition of guide and Eschatology. The theology components included the 6 concepts: monotheistic attitude, certainty, sincerity, detachment, trust in God, and remembrance of God. Components of cognition of guide included the two main categories: matching manner with the Holy Qur'an (theoretical model), and matching manner with the prophets and the fourteen infallibles (practical model). The first category includes the two concepts of familiarity with the Qur'an and practice of the Qur'an and the second category includes 21 concepts: submission and satisfaction, patience, fulfillment of obligations, abandonment of prohibitions, thanksgiving, contentment, material pleasure, spiritual pleasure, truthfulness, trustworthiness, good-temperedness, generosity, manliness, assistance, forgiveness, justice, courage, Jealousy, forbearance, modesty and halal Livelihood. The last component of spiritual health is eschatology, which includes the three concepts: resurrection-believing, remembrance of death and asceticism.
Ethical Considerations: In selecting, reporting findings and citing texts, fidelity has been observed.
Conclusion: In the present study, with a comprehensive view of a perfect human being with the monotheistic identity mentioned in Islamic texts, the components of spiritual health are extracted and its conceptual model is designed, which is in line with previous studies in this field.
