عوامل مؤثر بر نوع قرارداد فروش محصولات كشاورزي (مطالعه موردي: محصول پنبه شهرستان گنبد كاووس)

Factors affecting the types of sales contracts of agricultural products (Case Study: Cotton product in the city of Gonbad-e Kavus)

هدف از پژوهش حاضر عوامل مؤثر بر نوع قرارداد فروش انتخابي محصول پنبه از سوي كشاورزان شهرستان گنبدكاووس در استان گلستان مي‌باشد. با استفاده از روش نمونه‌گيري تصادفي ساده تعداد 200 كشاورز پنبه‌كار انتخاب شده و داده‌هاي مقطعي با استفاده از پرسشنامه و مصاحبه حضوري جمع‌آوري شد. براي بررسي هدف مذكور از مدل رگرسيون لاجيت چندگانه استفاده شده است. نتايج تحقيق نشان داد كه قراردادهاي رايج فروش محصول پنبه توسط كشاورزان شامل قراردادهاي نقد، اماني و سلف بود. 42 درصد از كشاورزان محصول خود را به صورت نقدي، 36 درصد به صورت قرارداد اماني و 22 درصد به صورت قرارداد سلف به فروش رسانده‌اند. نتايج برآورد مدل لاجيت چندگانه نشان داد كه متغيرهاي عوامل بازاررساني، شاخص درك ريسك بازار پنبه و شاخص ريسك گريزي بر انتخاب نوع قراردادهاي اماني و سلف نسبت به قرارداد نقدي اثرگذاري مثبت و معني‌دار و متغيرهاي سطح تحصيلات كشاورزان، تجربه كار كشاورزي، نحوه مالكيت مزرعه، سطح زيركشت پنبه، درآمد غيرمزرعه‌اي و پس انداز احتياطي اثرگذاري منفي و معني‌دار دارند. معرفي و استفاده از ساير ابزارها و قراردادهاي خريد و فروش محصولات كشاورزي در بورس كالاي كشاورزي با هدف كاهش ريسك توليد، افزايش درآمد توليدكنندگان و همچنين، بسترسازي براي گسترش قراردادهاي ياد شده از جانب سياستگذاران ميتواند در اين زمينه راه گشا باشد.

The aim of study was to investigate the factors influencing the choice of the type of contract of sale of cotton by farmers in the city of Gonbad-e Kavus in Golestan province. The sample of 200 farmers was randomly selected for the study and cross-sectional data were collected using the questionnaires and interviews. To achieve the above-mentioned purposes, the multinomial logistic regression is used. The results of this study showed that in the cross-sectional 2014-2015, common contracts for sales of the cotton product were including Cash, Amani, and Forward contracts. Also, 42%, 36% and 22% of cotton farmers sold their cotton by Cash, Amani, and Forward contracts respectively. Also the results of the multinomial logistic regression showed that marketing agents, the risk perception cotton market index, and risk aversion index variables have a significant positive effect on the choice of the type of Amani and Forward contracts than cash contract and on the other hand education level, work experience in agriculture, farm ownership, cotton acreage, non-farm income, and precautionary savings variables have a significant negative.