اسطوره سازي بازنگرمحور در نمايشنامه هاي بهرام بيضايي

Revisionist Mythmaking in the Theatre of Bahram Beyzai

در آغاز اسطوره سازي بازنگرمحور، جنبشي در فمينيسم بود تا زنان را به نوشتن دربارهي خودشان ترغيب كند و آنان را توانا سازد تا از طريق بازنويسي اساطير پدرسالارانه با ديدي جديد و زنانه، بر ساختاري كه حضورشان را محدود كرده است بتازند. گرچه طبق تعريف فمينيستها از اسطوره سازي، اين وظيفه تنها به زنان سپرده شده است، مقاله پيش رو به دنبال آن است تا با معيارهاي اين جنبش به بررسي آثار يك نويسنده مرد بپردازد. بهرام بيضايي از معدود نويسندگان فارسي زباني است كه علاقه اش به بازنويسي و اقتباس در آثارش كامال پديدار است. از بين نمايشنامه هاي او كه براساس اسطوره، افسانه و يا داستانهاي قديمي نگاشته شده اند، در دو اثرمهم وي موضوعاتي مرتبط با مشكالت زنان در جامعه بررسي شده است: سهراب كشي و شب هزارويكم. تحقيق حاضر، پس از مطالعه ي اين دو نمايشنامه، نشان ميدهد كه گرچه بيضايي در هر دو اثر از راهكارهاي ويژهاي براي تقليل خصوصيات مردساالرانهي داستان اساطيري استفاده ميكند، تنها در شب هزارويكم موفق ميشود اثري فمينيستي خلق كند.

Revisionist mythmaking started as a movement to encourage women to write about themselves, rewrite patriarchal mythology from female perspectives, and overcome the system that has excluded female presence to a large degree. Unlike how feminists defined mythmakers, to be female writer, this essay aims to study a male playwright, Bahram Beyzai, to examine whether a man can act as a revisionist mythmaker or not. Beyzai is one of the few writers in Persian literature who is fascinated by writing adaptations. Among his many works which are dedicated to rewrite myths, fairytales and old stories, he has used mythology to portray issues regarding women in two of his plays: Killing Sohrab and One Thousand and First Night. This essay, after the examination of these two plays, reveals that although Beyzai has used feminist strategies to undermine the patriarchal features of mythology, but he is only successful in writing a feminist work with One Thousand and First Night.