قانون احزاب و نسبت آن با كارآمدي حزبي در جمهوري اسلامي ايران

كارآمدي حزبي از اركان مهم توسعه سياسي به شمار مي آيد. يكي از وجوه كارآمدي حزبي مربوط به نوع قوانين حزبي است. كنث جاندا از جمله نظريه پردازان اين حوزه در نظريه خود به پنج مدل قانون حزبي پرداخته كه هر يك، شرايط ايجابي و سلبي خاصي را پيش روي احزاب قرار مي دهند. پژوهش حاضر در پي بررسي وضعيت كارآمدي حزبي در جمهوري اسلامي ايران است ضمن اينكه يكي ازدلايل عدم نهادينگي و ناكارآمدي حزبي بعد از انقلاب اسلامي را نوع و كيفيت قوانين حزبي مي داند، معتقد است بسترهاي قانوني منعطف و مترقي از عوامل عمده تكامل و پويايي احزاب و تشكل هاي سياسي بشمار مي آيند. لذا سوال اصلي پژوهش اين است كه آيا قوانين فعلي احزاب، ظرفيت توانمندسازي و كارآمدي حزبي را دارند؟يافته هاي پژوهش نشان مي دهد كه مطابق مدل هاي نظريه جاندا مبناي تدوين قانون فعلي احزاب ايران از نوع مجوز گرايانه يا جوازي است كه محدوديت هايي بر فعاليت احزاب ايجاد مي كند و مانع خلاقيت و كارآمدي آن ها مي شود. اين پژوهش با اتكاء به روش توصيفي – تحليلي و با تكيه بر خوانش متون قوانين حزبي 1360 و 1395 درايران انجام يافته است.

Party efficiency is considered as one of the important elements of political development. One of the aspects of party efficiency is related to the type of party laws. We don’t have any research in iran in this scope. Kenneth Janda,one of the theorists in this area, has mentioned 5-law of party models in his theory each of which put particular negative and affirmative conditions ahead of parties. In addition to considering the type and quality of party laws as the reasons of party lack of institutionalization and efficiency after Islamic revolution, the current research, which is seeking to investigate the party efficiency status in the Islamic Republic of Iran, believes thatthe flexible and progressive legal frameworksare among the main reasons of the evolution and dynamics of political parties and organizations. Therefore, the research question is: Do the current laws of parties have the capacity of party empowerment and efficiency? The research hypothesis indicates that based on the Janda's theory, the basis of codificationof the current law of parties is of license-oriented type, imposing some limitations to the parties' activities and avoid their creativity and efficiency. This research was conducted by relying on descriptive-analytical method and reading the content of party laws of 1982 and 2017 in Iran.