تحليل و بررسي ادله قرآني بر تجرد نفس با تأكيد بر تفاسير روايي

مسئلۀ تجرد نفس به دليل نقش مبنايي كه در مباحث فلسفي مانند انسان‌شناسي، معرفت‌شناسي، فرجام‌شناسي و... دارد، همواره مورد توجه انديشمندان مسلمان و فيلسوفان بوده است. مسئله پژوهش حاضر اين است كه آيا بحث تجرد نفس با ديدگاه قرآن هماهنگ مي‌باشد؟ اين نوشتار با بررسي تفاسير آياتي كه به آن‌ها براي تجرد نفس استناد شده و همچنين رواياتي كه ذيل اين آيات وارد شده است، به تبيين ديدگاه قرآن در تجرد نفس با تأكيد بر تفاسير روايي پرداخته است. به چهار دسته از آيات بر تجرد نفس استناد شده است: نخست، آياتي كه خلقت نفوس را بيان مي‌كنند. دسته دوم، آياتي كه به نسبت نفوس با پروردگار اشاره دارند. دسته سوم، آيات ناظر به افعال جوانحي به ويژه آياتي كه بر ادراك و مراتب آن دلالت دارند. دسته چهارم، آيات مربوط به برزخ و قيامت كه تصريح دارند پس از مرگ و نابودي جسم، حقيقت انسان توسط فرشتگان الهي استيفا شده، باقي است و مشاهداتي دارد. بسياري از روايات هم مؤيد تجرد نفس مي‌باشند. مواردي هم كه ظاهر روايات با تجرد نفس منافات دارد، به جهت دلايل قطعي و مستند قابل توجيه و تأويل است. اين مقاله با روش اسنادي ـ كتابخانه‌اي و با رويكرد توصيفي ـ تحليلي به اين مهم پرداخته است.