مقارنه ديدگاه فيلسوفان و قرآن كريم در بحث زمان، دهر و سرمد

هدف اين پژوهش، بيان مسئله زمان، دهر و سرمد در نگاه فيلسوفان و آيات قرآن كريم است كه با روش توصيفي و تحليل مقايسه‌اي، در صدد بيان فهم فلسفي از آيات مرتبط با زمان در قرآن كريم است. زمان موجود بي‌قراري است كه آغاز و پاياني ندارد. چيستي زمان به نظر بديهي است، ولي در بيانِ ماهيت از دشوارترين مسائل است. فيلسوفان براي كشف حقيقت زمان در عالم ماده و فراتر از آن در دهر و سرمد تلاش بسيار كرده‌اند. اگرچه زمان نتيجه حركت از قوه به فعل است، ولي اختصاص به عالم طبيعت ندارد و در تمام شئون و جلوه‌هاي هستي جاري است. دهر كه به زمان احاطه وجودي دارد، با زمان بودن و نه در زمان بودن است. سرمد، محيط به دهر و باطن آن است و اين سه ظرف در مراتب وجودي نظام هستي در طول يكديگر قرار دارند. در قرآن كريم زمان با الفاظ گوناگون از جمله در آيات مربوط به بيان صفات و افعال الهي و توصيف جهان آخرت استفاده شده است. فهم فلسفي از اين آيات كه در مقارنه با ديدگاه‌هاي فيلسوفان حاصل مي‌شود، نشان مي‌دهد كه زمان در وقايع قرآني متناسب با مرتبه وجودي آن، مفهومي فراتر از زمان در عالم ماده دارد و حقيقت دهري و سرمدي به خود گرفته است.