مطالعه تطبيقي «حق مؤلف» و «حق نشر» در نظام‌هاي حقوقي رومي-ژرمني و كامن‌لا با نگاهي بر حقوق ايران

«حقوق پديدآورندة اثر» از امتيازاتي است كه مقررات كپي‌رايت به پديدآورنده اختصاص مي‌دهد تا از ارتباط پديدآورندگان با آثارشان حفاظت شود و نيز اين امكان را به آنان مي‌دهد كه بتوانند از نتيجة عملكرد خود به‌صورت مادي (اقتصادي) و معنوي (اخلاقي) بهره‌مند گردند. هدف اصلي اين حقوق، صيانت از شخصيت، وقت، تلاش و خلاقيت پديدآورنده است. وضعيت حقوق پديدآورنده در دو نظام حقوقي «رومي‌ـ ژرمني» و «كامن‌لا» متفاوت بوده و به ترتيب تحت عناوين «حق مؤلف» و «حق نشر» شناسايي شده است. يكي از مشكلات رايج در اغلب جوامع علمي، اشتباه گرفتن و يكسان فرض كردن دو عنوان مذكور است. اين پژوهش ضمن تبيين سيستم‌هاي حقوقي حق مؤلف و حق نشر، با بررسي نظريات و مقررات كشورهاي تابع نظام‌هاي حقوقي رومي ـ ژرمني و كامن‌لا مشخص مي‌كند كه گرچه سيستم‌هاي مذكور در موضوعاتي داراي شباهت‌هايي‌اند، در موضوعاتي ديگر نسبت به يكديگر متفاوت‌اند. رويكرد فكري حاكم بر سيستم حق مؤلف بر تقويت «مالكيت خصوصي» تأكيد داشته، درحالي‌كه سيستم حق نشر بر «مالكيت و منفعت عمومي» متمركز شده است. هر دو سيستم در راستاي حمايت از پديدآورندگان و ناشران ايجاد شده‌اند؛ گرچه سيستم حق نشر در جلب رضايت مخاطبان خود ناموفق و داراي ضعف‌هاي مشهودي است، سيستم حق مؤلف كارآمدتر بوده و ابعاد مختلفي از حقوق كاربرانش را پوشش داده است و درنتيجه، كشورهاي داراي سيستم حق نشر به قواعد سيستم حق مؤلف گرايش يافته‌اند.