تغييرات بافت شيردان در آلودگي طبيعي با مراحل نوزادي و بالغ نماتود‌ها در گوسفندان نژاد كردي استان ايلام

آلودگي‌هاي انگلي نماتودها در شيردان گوسفند داراي اهميت اقتصادي در سراسر جهان و ايران است. هدف از اين مطالعه بررسي تغييرات آسيب‌شناسي بافت شيردان در گوسفندان با آلودگي طبيعي به مراحل نوزادي و بالغ نماتودها بود. به اين منظور تعداد 240 عدد شيردان گوسفندان كشتار شده در كشتارگاه صنعتي استان ايلام (1397-1398) جهت بررسي هر گونه ضايعه بافتي ماكروسكوپي به روش نمونه‌گيري تصادفي ساده جمع‌آوري شدند. نماتودها از مخاط شيردان جدا گرديدند و بر اساس مشخصات ريخت‌شناسي شناسايي شدند. از هر شيردان قطعه‌اي به ابعاد 1×2×2 سانتي‌متر مكعب براي مطالعه ريزبيني و ضايعات بافتي تهيه شد و در فرمالين 10% ثابت گرديد. پس از تهيه مقاطع بافتي به ضخامت 6 ميكرون بوسيله ميكروتوم به روش هماتوكسيلينائوزين رنگ‌آميزي و با ميكروسكوپ نوري ارزيابي آسيب‌شناسي شدند. تعداد 160 شيردان (66.7%) آلوده به گونه‌هاي Marshallagia marshalli (43.65%)، Marshallagia occidentalis  (2.5%)، Ostertagia circumcincta (15.5%)، Haemonchus contortus (0.04%) و Parabronema skrjabini (5%) بودند. در مطالعه آسيب‌شناسي مخاط شيردان، با از بين رفتن سلول‌هاي پاريتال و جايگزين شدن آن‌ها توسط سلول‌هاي موكوسي؛ دچار هيپرپلازي و طويل شدن غدد و نيز افزايش ضخامت مخاط شده بود. نفوذ تعداد قابل توجهي از سلول‌هاي التهابي با غلبه سلول‌هاي تك‌هسته‌اي به همراه ائوزينوفيل‌ها در بافت همبند پارين مخاط و اطراف غدد حاوي مقاطعي از نوزاد نماتودها بيانگر بروز گاستريت هيپرتروفيك مزمن بود. با توجه به يافته‌هاي آسيب‌شناسي آلودگي كرمي بافت شيردان با نماتودها در گوسفندان منطقه، مطالعات تكميلي به منظور شناسايي و كاهش ضايعات شيرداني و خسارات اقتصادي توصيه مي‌گردد.