عملكرد كودكان در فعاليت‌هاي مشاركتي محيط‌زيستي؛ موردكاوي محلۀ سنبلستان اصفهان

مطابق ادعاي ايده‌پردازان جامعۀ ايراني، مشاركت اجتماعي از مهم‌ترين و تأثيرگذارترين مسائل مربوط به توسعۀ ايران است. اگر گام نخست نهادينه‌كردن مشاركت را تمرين آن بدانيم، بايد بپذيريم كه كودكان بهترين گروهي هستند كه مي‌توانند مشاركت را تمرين كنند و در خانواده و جامعه اشاعه دهند؛ ازاين‌رو، اين پژوهش به مبحث مشاركت كودكان پرداخته و در فرايند پژوهشي اقدام‌پژوهانه، كنش‌هاي مشاركتي غيرمشاركتي كودكان را در فعاليت‌هاي عملي بررسي كرده است. چارچوب مشاركت، محلۀ سنبلستان اصفهان و زمينۀ انتخاب‌شده براي مشاركت، محيط ‌زيست محله است. داده‌هاي اين پژوهش در چارچوب روش اقدام‌پژوهي ازطريق مشاهده و مصاحبه با 14 كودك دختر در خلال انجام 8 فعاليت علمي به دست آمد و ازطريق روش تحليل مضمون تحليل شد. يافته‌ها نشان مي‌دهند اين كودكان در 3 مرحلۀ ورود، اجرا و اتمام فعاليت عملي تمايل دارند در قالب يك جمع قرار بگيرند؛ ولي به‌صورت انفرادي عمل كنند. پژوهشگران اين وضعيت را «جمع‌طلبي غيرمشاركتي» نام نهاده‌اند. معنادارنبودن مشاركت براي كودكان، نبود الگوهاي مشاركتي در خانه و مدرسه، مرزبندي‌هاي پررنگ جنسيتي در خانواده‌ها و ناتواني در قدرشناسي، بخشي از دلايلي‌اند كه كودكان نمي‌توانند عملكرد مطلوبي در يك فعاليت مشاركتي داشته باشند؛ البته يافته‌هاي اين پژوهش كه در طول بيش از يك سال كار با كودكان به دست آمده‌اند، نشان مي‌دهند استمرار در تمرين مشاركت، بسياري از موانع بر سر راه كار مشاركتي مانند اصرار بر آشناگزيني، وجودنداشتن مسئوليت‌پذيري، ناتواني در ارزيابي سهم و ... را تخفيف مي‌دهد.