بررسي مؤلفه هاي گفتمان مدار كارگزاران اجتماعي در تذكرةالاوليا عطار براساس نقش عرفاني فضيل بن عياض و باتكيه برالگوي ون ليوون

در ميان آثار ادبيات عرفاني، تذكرة الاوليا، به عنوان يكي از آثار ارزشمند عطار نيشابوري به جهت پرداختن به حالات ،انديشه ها و سخنان عارفان و مشايخ تصوف، طيف وسيعي از روابط و مناسبات اجتماعي را در خود جمع دارد . تأكيد عطار براين امر سبب مي شود كه كارگزاران اجتماعي اثرش به شيوه هاي مختلف بازنمايي شوند. اين بازنمايي ها هدفمند و در جهت القاي ايدئولوژي عرفاني عطار بر مخاطب است. هدف اصلي اين پژوهش، تحليل گفتمان ذكر فضيل بن عياض بر مبناي الگوي ون ليوون و بررسي شيوه هاي بازنمايي كارگزاران اجتماعي در آن است. از آن جا كه عطار در اين حكايت با كمرنگ سازي نظام گفتماني سارق و حاكم و همچنين برجسته سازي نظام گفتماني عارف در پي معرفت استعلايي و نمايش مقام معنوي فضيل است؛ لذا تحليل گفتمان فضيل به عنوان گفتماني برخاسته از قشر اجتماعي عرفاي آن دوران، پرده از نتايج جديدي بر مي‌دارد. در پژوهش حاضر بر آن شديم كه به بيان مناسبات فعال سازي ها ومنفعل سازي هاي كارگزاران اجتماعي بپردازيم تا دريابيم كه عطار چگونه در يك خلاقيت سبكي، مخاطب را با نام افراد، گروه ها، مكان ها و زمان هايي كه كارگزاران اجتماعي در آن نقش فعال دارند آشنا مي‌سازد و از چه تمهيداتي جهت تعيين نقش و فعال سازي كارگزاران اجتماعي پيرامون كنش فضيل بن عياض و منفعل سازي مربوط به عملكرد مريدان او به ويژه هارون‌الرشيد، بهره جسته است. اين مهم با رويكردي تحليل ادبي و عرفاني به انجام خواهد رسيد.