نقش علم در تكامل نفس از منظر ملاصدرا

با توجه به آراء ابتكاري صدرالمتألهين شيرازي در تلقي وجودي از علم و همچنين باور به تكامل ذاتي نفس، هدف اساسي نوشتار حاضر تبيين تأثيرگذاري علم بر تكامل و تعالي وجودي نفس است. از نظر ملاصدرا، علم امري وجودي است و چون وجود مساوق با كمال است، حصول علم براي نفس، كمالي براي آن محسوب مي‌شود. براين‌اساس صرف نظر از موضوع علم و مرتبه معلوم، هر علمي به‌جهت حصول وجودش براي نفس، كمالي براي نفس محسوب مي‌شود. ولي بايد توجه داشت كه نوع علم، نوع تكامل را رقم مي‌زند و از آن‌جايي‌كه علم مراتب دارد، هرچه درجه وجودي معلوم شديد‌تر باشد، نفس متعالي‌تر خواهد شد.  شايان ذكر است كه تفسير دقيق صدرايي از چگونگي حصول صور علمي براي نفس، به‌نحو افاضه به اصل هستي نفس و ايجاد تجدد وجودي در آن است نه افزوده شدن و انضمام كمالي بر نفس؛ به‌‌طوري كه نفس در اثر اين افاضه، ترفّع وجودي يافته و با سير در مراتب هستي، به ادراك حقايق آنها نائل مي‌شود.