تمايز منشأ و خاستگاه رهبران شيعي و پيشوايان فقهي اهل سنت در نهضت‌هاي شهادت‌طلبانه

اسلام براي حفظ موجوديت خود و رسيدن به مقاصد عالي به عواملي مانند فرهنگ جهاد و شهادت‌طلبي براي پيروزي مسلمانان نياز دارد؛ و يكي از روش‌هاي دفاعي عليه متجاوزان، عمليات استشهادي است. در اين نوشتار، تلاش شده است تا با مطالعه مقايسه‌اي منشأ و خاستگاه رهبران شيعي و پيشوايان فقهي اهل‌ سنت، تفاوت‌هاي عمده شالوده فكري و اعتقادي اين رهبران در اين زمينه بررسي شود. پرسش‌هاي پژوهشي عبارت‌اند از: 1. تا چه حد منشأ و خاستگاه رهبران شيعي و اهل‌سنت در نهضت‌هاي استشهادي متفاوت است؟ 2. چه عواملي به تفاوت‌هاي فكري و فقهي شيعه و اهل‌سنت در رويكرد به افراطي‌گري منجر شده است؟ با رويكرد مقايسه‌اي و گردآوري و تحليل داده‌هاي كيفي و استدلال‌هاي ارائه‌شده در متون فارسي و عربي، و توجه به آيات و روايات مربوط و ديدگاه‌هاي فقهاي شيعه و اهل سنت در خصوص موضوع در آثار تفسيري و فقهي، فرضيه زير آزمون مي‌شود: «تفاوت در ميزان تحصيلات عميق اسلامي حوزوي، ميزان استقلال از دولت، استحكام روابط فرهنگي و خانوادگي، عوامل مهمي در بروز تفاوت‌ها در ديدگاه‌ها و عملكرد اين رهبران بوده است». يافته‌هاي پژوهش نشان مي‌دهد كه بيشتر رهبران شيعه پايگاه حوزوي دارند؛ و بسياري از آنان از مجتهدان تراز اول و مراجع تقليد بوده‌اند، و مستقل از حكومت‌ها به اداره امور مي‌پرداختند. پيوندهاي فرهنگي و خانوادگي آنان كه همواره در صفوف نخست قيام و جهاد بوده‌اند، سبب ايجاد شبكه‌اي گسترده از مبارزان ضد ظلم شده است. نبود اين ويژگي‌ها در رهبران اهل ‌سنت به گسترش افراطي‌گري و ايجاد گروه‌هاي خشونت‌طلب سني كمك كرده است.