پديد آورندگان :
شريفي نيا، اكبر دانشگاه بوعلي سينا همدان - دانشكده هنر و معماري، ايران , حيدري باباكمال، يداله دانشگاه بوعلي سينا همدان - دانشكده هنر و معماري، ايران , شاكرمي، طيبه دانشگاه پيام نور تهران، ايران
كليدواژه :
مسجد سيمره , تزئينات گچبري , نقوش گياهي , نقش مايه هاي اساطيري
چكيده فارسي :
مطالعه نويافته هاي باستان شناسي اهميت فراواني در روشن شدن زواياي مبهم يك فرهنگ يا تأثير و تأثرات آن دارد. از جمله يافته هاي با اهميت كاوش هاي باستان شناسي شهر سيمره، كشف مسجد اين شهر و تزئينات گچبري آن با مضامين متنوع گياهيست. باتوجه به پيشينه ساساني شهر سيمره و تأثير مستقيم هنر گچبري دوره ساساني بر تزئينات گچبري مسجد سيمره، اهداف اصلي پژوهش حاضر شناسايي و گونه شناسي نقوش گياهي گچبريهاي مسجد شهر سيمره و پي بردن به معاني اساطيري و مقدس آنهاست. بر اين اساس سؤالات اصلي پژوهش عبارتند از 1ـ نقوش گياهي با پيشينۀ اساطيري به كار رفته در تزئينات گچبري مسجد سيمره كدام اند؟ 2ـ بهكاربردن اين نقوش در تزيينات گچبري مسجد و فضاي ديني و اسلامي آن چگونه تبيين مي شود؟ نتايج پژوهش نشان ميدهد كه نقوش گياهي مقدس گچبري هاي مسجد سيمره عبارتند از انار، تاك، كنگر، نخل، نيلوفر، درخت كاج و ميوه بلوط. در ميان فرهنگ ملل مختلفِ پيش از اسلام، انار، تاك، نخل و كاج، نماد باروري، فناناپذيري و بركت و به همين صورت نيلوفر، ميوه بلوط و كنگر نمادهاي حيات، امنيت و باروري، پيروزي و توفق بر مشكلات است. علاوه بر اين با توجه به استقرار دولت ساساني در منطقه سيمره نقوش گچبري هاي بكاررفته در مسجد سيمره، برگرفته از نقوش گچبريهاي ساساني البته، با پرهيز از نگاه اساطيري و نمادين پيش از اسلام اند. بنابراين نقوش گياهي تزئينات گچبري هاي مسجد سيمره به لحاظ شكل و فرم برگرفته از هنر گچبري دوره ساساني؛ اما به لحاظ مفهومي و محتوايي براساس آموزه هاي اسلامي خالي از مضامين اساطيري دوره ساسانياند. به منظور دستيابي به نتايج فوق از روش توصيفي ـ تحليلي و با استفاده از بررسي هاي ميداني و مطالعه منابع مكتوب انجام شده است.
چكيده لاتين :
Among the important findings of excavations and archaeological research in Seymareh, the discovery of its mosque and its stucco decorations is highlighted. Regarding the Sasanian background of Seymareh and the direct effect of Sassanid stucco art on its mosque, the main objectives of this study are, first, the typology of herbal designs and then, identification of the mythological and sacred herbal patterns of this mosque. Accordingly, the main questions of the research are: 1) what are the mythological plant designs used in the mosque? 2: How explainable is the use of these motifs in decorations of the mosque, besides its religious and Islamic atmosphere? According to the studies, the sacred herbal patterns of this mosque include: pomegranate, vine, acanthus, palm, lotus, pine and oak fruit. Findings show that among the cultures of different nations in pre-Islamic period, pomegranate, vine, palm, and pine were symbols of fertility, immortality and blessing. Also, lotus, oak and acanthus were symbols of life, security, fertility, victory and success. Moreover, due to the establishment of Sassanid government in region, the moldings used in this mosque are derived from the Sassanid stucco art, lack of pre-Islamic mythological and symbolic views. Therefore, the plant designs of the mosque stucco decoration are derived from Sassanid era in terms of shape and form; also, regarding conceptual and content themes, these patterns are based on Islamic teachings, empty of mythological themes of Sassanid period. This study has been done by the descriptive and analyzing methodology, based on field and library studies.
