تاثير سه باكتري‌ Bacillus safensis، B. pumilus و Zhihengliuella halotolerans جداسازي شده از ريزوسفر گياهان شورپسند بر برخي خصوصيات فيزيولوژيكي گندم رقم قدس تحت تنش شوري

سابقه و هدف: كاهش توليد گندم به‌دليل تنش شوري، از مهمترين چالش‏هاي امنيت غذايي در سراسر جهان است. باكتري‌هاي ريزوسفري با ساز و كارهايي از قبيل تعديل هورمون‏هاي گياهي، قابل دسترس نمودن عناصر مغذي براي گياه و مقابله با عوامل بيماري‏زا باعث كاهش تاثير تنش شوري بر گياهان از جمله گندم مي‌شوند. اين پژوهش با هدف افزايش مقاومت به شوري گندم با استفاده از باكتري‌هاي محرك رشد مقاوم به شوري جداسازي شده از ريزوسفر چند گياه شورپسند خودروي استان يزد طراحي و اجرا گرديد.مواد و روش‌ها: صفات محرك رشد و مقاومت به شوري باكتري‌هاي جداسازي شده از ريزوسفر گياهان آتريپلكس، اشنان، گز و سنبله نمكي بررسي گرديد. در ادامه، بذر گندم با باكتري‏هاي برتر از لحاظ صفات محرك رشد و مقاوم به شوري شاملBacillus safensis، Bacillus pumilus و Zhihengliuella halotolerans مايه‌زني شده و پس از كشت گلداني در گلخانه با آب با شوري‌هاي 4، 8 و 16 دسي زيمنس بر متر آبياري گرديد. در طول دوره رشد، شاخص‌هاي فيزيولوژيكي از جمله ميزان كلروفيلa، كلروفيلb و كلروفيل كل، پرولين، آنتي‌اكسيدان‏ها، فنل و قندهاي محلول كل در برگ اندازه‌گيري شدند. يافته‌ها: هر سه باكتري مورد بررسي قادر به توليد اكسين بودند. بيشترين مقدار توليد اكسين در باكتري B. safensis معادل 29.72 ميكروگرم بر ميلي‌ليتر اندازه‌گيري شد. هرسه باكتري قادر به توليد سيانيد هيدروژن بودند و بيشترين مقدار توليد سيانيد هيدروژن در باكتري Z. halotolerans با درجه 5 (بسيار بالا) مشاهده شد. هر سه باكتري قادر به توليد سيدروفور بودند. توليد ACC دآميناز در هر سه باكتري مشاهده شد و بيشترين مقدار آن در باكتري B. pumilus به مقدار 8 ميكروگرم بر ميلي‌ليتر اندازه‌گيري شد. توانايي انحلال فسفات . halotolerans Z بيشتر از دو برابر باكتري B. safensis بود. نتيجه تجزيه برگ گندم نشان داد در تيمار بدون باكتري با افزايش شوري، محتواي كلروفيل نسبت به سطح شوري شاهد (0.2 دسي‌زيمنس بر متر) كاهش ولي در عوض مقدار پرولين، فعاليت آنتي‌اكسيداني، مقدار فنل و مقدار قند‌هاي محلول افزايش يافت. استفاده از باكتري‌ها، باعث افزايش كلروفيل a، كلروفيل b، كلروفيل كل، پرولين، فعاليت آنزيم‌هاي آنتي‌اكسيداني، فنل و قندهاي محلول كل درگندم تحت شرايط شوري نسبت به تيمار بدون باكتري گرديد.نتيجه‌گيري: باكتري‌هاي محرك رشد مورد بررسي با دارا بودن مجموعه ساز و كارهاي محرك رشد باعث بهبود معني‌دار مقاومت گندم به تنش شوري شد لذا براي كاهش اثرات شوري بر گندم در شرايط آبياري با آب شور مي‌توان از باكتري‌هاي مورد بررسي در اين آزمايش استفاده كرد. B. safensis در شوري 8 دسي‌زيمنس بر متر بيش از دو باكتري ديگر موجب ارتقاء شاخص‏هاي فيزيولوژيك مقاومت به شوري گندم شد. از آنجا كه اين آزمايش در شرايط گلخانه انجام شد، پيشنهاد مي‌شود براي تكميل يافته‌ها اين آزمايش در شرايط مزرعه هم انجام گيرد.