پديد آورندگان :
مجد، رقيه سازمان جهاد كشاورزي اردبيل، اردبيل , خاتمي، آسيه دانشگاه محقق اردبيلي - دانشكده كشاورزي و منابع طبيعي، اردبيل , خاكزاد، رحمان دانشگاه محقق اردبيلي - دانشكده كشاورزي و منابع طبيعي، اردبيل , آل ابراهيم، محمدتقي دانشگاه محقق اردبيلي - دانشكده كشاورزي و منابع طبيعي، اردبيل , محب الديني، مهدي دانشگاه محقق اردبيلي - دانشكده كشاورزي و منابع طبيعي - گروه علوم باغباني، اردبيل
چكيده فارسي :
مقدمه:
بيوتيپ ها يا اكوتيپ هاي يك گونه معمولا از نظر ميزان رشد، مورفولوژي و حساسيت به علف كش ها با يكديگر متفاوتند. هنگامي كه ژنوتيپ هاي مختلف يك گونه در معرض تغييرات محيطي قرار مي گيرند، درجات مختلفي از تنوع رشد و نمو را نشان مي دهند. تاتوره گياهي است يكساله، پهن برگ علفي كه تكثير آن فقط از طريق بذر صورت مي گيرد و فقط به صورت بذر زمستان گذراني مي كند. آگاهي از تنوع ژنتيكي اين علف هرز مي تواند منجر به پيشرفت برنامه هاي مديريتي به منظور كنترل اين علف هرز گردد. با توجه به اينكه اطلاعات علمي زيادي در مورد بررسي تنوع ژنتيكي تاتوره بر اساس شاخص هاي مورفولوژيك كه روشي مرسوم و اولين قدم در مطالعات ژنتيكي مي باشد، وجود ندارد. در اين تحقيق به بررسي تنوع ژنتيكي بين شش ژنوتيپ تاتوره جمع آوري شده از نقاط مختلف كشور بر اساس صفات مورفولوژيك پرداخته شده است.
مواد و روش:
اين مطالعه در گلخانه ي تحقيقاتي دانشكده ي كشاورزي دانشگاه محقق اردبيلي در سال 1396 انجام گرفت. براي انجام اين تحقيق بذر شش ژنوتيپ مختلف تاتوره از استان هاي تهران، مشهد، گيلان، اردبيل، همدان و شهرستان مغان از استان اردبيل جمع آوري گرديد. آزمايش بر پايه طرح كاملا تصادفي با شش ژنوتيپ و در سه تكرار اجرا شد. اندازه گيري صفات مربوط به اندام هاي رويشي در مرحله گلدهي و صفات مربوط به غوزه در مرحله غوزه دهي انجام شد.
يافته ها:
بر اساس نتايج تجزيه واريانس اختلاف ژنوتيپ هاي مورد مطالعه براي صفات متوسط طول برگ، متوسط عرض برگ و تعداد بذر در غوزه در سطح احتمال يك درصد و براي صفات ارتفاع ساقه اصلي، طول ميانگره، زاويه قرارگيري برگ و شاخص سطح برگ متوسط در سطح احتمال پنج درصد معني دار بود. برآورد ضرايب همبستگي بين صفات نشان داد كه بيشترين همبستگي مثبت و معني دار بين وزن تر برگ ها با وزن تر كل گياه (0/98 =r) و بيشترين همبستگي منفي و معني دار بين وزن خشك ساقه با تعداد بذر (0/92- =r) وجود داشت. تجزيه به عامل ها براي كليه صفات، پنج عامل اصلي را مشخص نمود كه 99/98 درصد از تنوع موجود را توجيه نمودند. بر اساس تجزيه خوشه اي ژنوتيپ هاي مورد مطالعه در دو گروه قرار گرفتند. گروه اول شامل ژنوتيپ هاي اردبيل، همدان، مشهد و مغان و گروه دوم شامل ژنوتيپ هاي گيلان و تهران بود.
نتيجه گيري كلي:
نتايج گروه بندي بر اساس تجزيه خوشه اي، ژنوتيپ هاي مورد مطالعه را در دو گروه قرار داد. ژنوتيپ هاي تهران و گيلان در يك گروه و ژنوتيپ هاي اردبيل، همدان، مشهد و مغان در گروه ديگر قرار گرفتند كه ژنوتيپ هاي هر گروه در يك سري خصوصيات مورفولوژيكي باهم شباهت داشتند. وجود تفاوت مورفولوژيكي بين اين دو گروه ممكن است قدرت رقابتي آنها را تحت تاثير قرار دهد و در واكنش به روش هاي مديريت شيميايي و زراعي موثر باشد. هنگامي كه يك علف كش در تماس با گياهي قرار مي گيرد عمل آن تحت تاثير صفات مورفولوژي و ساختار گياه و همچنين فرايندهاي بيشمار فيزيولوژيك و بيو شيميايي خواهد بود، كه درون گياه رخ مي دهد. تنوع مورفولوژيكي ژنوتيپ هاي تاتوره مي تواند قدرت سازگاري آنها را با شرايط محيطي و روش هاي مختلف مديريت علف هاي هرز توجيه كند.
چكيده لاتين :
Background and objective
The biotypes or ecotypes of a species are usually different in terms of growth, morphology, and susceptibility to herbicides. When different genotypes of a species are exposed to environmental changes, they show different degrees of developmental diversity. Tatura is an annual plant, a broad leaf herbaceous plant that reproduces only through seeds and overwinters only as seeds. Awareness of the genetic diversity of this weed can lead to the development of management programs to control this weed. Since there is little scientific information on the study of genetic diversity of Daturea based on morphological method, which is a common and first step in genetic studies. In this study, genetic diversity was investigated among six genotypes of Daturea collected from different parts of the country based on morphological traits.
Materials and methods
This study was conducted in the research greenhouse of Agriculture Faculty of Mohaghegh Ardabili University in 2017. Seeds of six genotypes of Daturea were collected from Tehran, Mashhad, Gilan, Ardebil, Hamadan and Moghan . The experiment was performed based on a completely randomized design with six genotypes and three replications. Traits related to vegetative organs were measured at flowering stage and boll traits at boll stage.
Results
According to the results of analysis of variance difference between the genotypes studied traits has a significant effect on the average leaf length, the average leaf width and number of seeds per head at 1% probability and on the main stem height, internode length, angle and leaf area index average at 5% probability. The estimated correlation coefficients showed that the highest correlation there was between fresh weight with total plant fresh weight (r= 0.98) and least correlations between dry weight and number of seeds (r= -0.92). Factor analysis for all traits, showed five hidden factors that Justified 99.98% of the total variation. On the basis of cluster analysis, six studied populations were in two groups. The first group consists populations Ardebil, Hamedan, Mashhad and Moghan and the second group populations Gilan and Tehran.
Conclusion
On the basis of cluster analysis, six studied genotypes were in two groups. The first group consists genotypes Ardebil, Hamedan, Mashhad and Moghan and the second group genotypes Gilan and Tehran. The genotypes of each group were similar in some morphological traits. Morphological differences between two groups may affect their competitive power and may be effective in response to chemical and agronomic management method. When a herbicide comes into contact with the plant, its action will be affected by the morphological and anatomical traits of the plant as well as the numerous physiological and biochemical processes that occur within the plant. Morphological diversity of Daturea genotypes can justify their adaptability to different environmental conditions and different methods of weeds management.
