تحليل فضايي مولفه هاي زيرساختي شهر يادگيرنده بر اساس ناهمساني هاي فضايي ميان محلات شهري زنجان

Spatial analysis of the infrastructural components of learning city based on spatial heterogeneities between Zanjan urban neighbohoods

تبيين موضوع: با ورود به عصر اطلاعات و رشد فناوري هاي نوين ارتباطي، طرح انديشه اي مبني بر شهر يادگيرنده، بر تمام مناسبات اجتماعي انسان اثر گذاشته و يادگيري همگاني را فارغ از هر نوع تمايزاتي براي همه ي شهروندان فراهم ساخته است. بنابراين در خصوص افزايش بازدهي فعاليت هاي يادگيري در فضاهاي شهري، توجه به مكان استقرار و بهره مندي كليه ي افراد از اين خدمات، امري ضروري است. بر همين اساس پژوهش حاضر با هدف تحليل روابط فضايي ميان عوامل جمعيتي و كالبدي به عنوان اصول اساسي در تحقق شهريادگيرنده، به بررسي ناهمساني هاي فضايي در محلات شهري زنجان پرداخته است. روش پژوهش حاضر از نظر هدف كاربردي و به لحاظ ماهيت توصيفي-تحليلي است. روش گردآوري اطلاعات اسنادي-كتابخانه اي است. براي تجزيه وتحليل يافته ها، از تكنيك خودهمبستگي موران و مدل رگرسيون وزني جغرافيايي استفاده شده است. يافته ها: نتايج به كارگيري آماره ي موران نشان مي دهد خودهمبستگي فضايي ميان كليه ي شاخص هاي مورد سنجش، مثبت بوده و از الگوي خوشه اي تبعيت مي نمايند. با توجه به وجود چنين الگويي، ارزيابي هاي حاصل از مدل GWR حاكي از آن است كه، شاخص جمعيتي لازم التعليم با 13/5 درصد بيشترين ضريب تاثير را در تبديل شدن شهر زنجان به يك شهر يادگيرنده دارد. همچنين مدل مذكور با درنظرگرفتن مقادير R2 تعديل شده برابر 43 و 32 درصد، روابط فضايي ميان متغيرها را با دقت تقريبا قابل قبول، ولي روابط كم و مثبت، مدل سازي نموده و توانسته نابرابري هاي فضايي و محدوده هاي استقرار بهينه ي مراكز يادگيرنده در سال هاي آتي را به خوبي پيش بيني نمايد. نتايج يافته ها نشان مي دهند بيشتر محلات شهر زنجان به لحاظ تناسب ميان كاربري هاي يادگيرنده و جمعيت شان، دچار عدم تعادلات فضايي هستند. اين مسيله درخصوص محلات بيسيم، اسلام آباد و ترانس با جمعيت بيسواد برابر با 40/6 درصد، بسيار شديدتر مي باشد. ازاين رو مديريت شهري بايد از طريق برنامه ريزي صحيح در توزيع عادلانه ي خدمات يادگيري از بروز شكاف و نابرابري هاي اجتماعي-فضايي ميان مناطق و محلات شهري جلوگيري نمايد و با تعيين مكان بهينه ي كاربري هاي يادگيرنده، زمينه حصول به رويكرد شهر يادگيرنده در محلات شهري زنجان را ميسر سازد.

Objective:With the advent of the information age and the growth of new communication technologies, the idea for the learning society has affected all human social relations and provided public learning for all people regardless of any differences. Therefore, in order to increase the efficiency of learning activities in urban spaces, it is necessary to pay attention to the location of these services and the benefit of all citizens from them. Accordingly, the present study, with the aim of spatial analysis relationships between demographic and physical factors as basic principles in the realization of learning city has examined spatial heterogeneities in urban neighborhoods of Zanjan. Methods: The present study is applied in terms of purpose and is descriptive-analytical in terms of nature. The method of data collecting is documentary-library. To analyze the findings, Moran's selfcorrelation technique and geographical weight regression model were used. Results: The results of the use of Moran statistics show that the spatial self-correlation between all the indicators measured is positive and follows the cluster pattern. Following the existence of such a pattern, the assessments made using the GWR model show that the population index required for education with 13.5% has the highest impact factor on the transformation of Zanjan into a learning city. Also, considering the adjusted R2 values equal to 43 and 32%, the GWR modeled the spatial relationships between the variables with acceptable accuracy and was able to predict spatial inequalities and optimal deployment ranges of the centers in the coming years. Conclusion: The findings show that most of the neighborhoods of Zanjan suffer from spatial imbalances in terms of the appropriateness between the learning land uses and their population. This is much more severe in the case of the Bisim, Islamabad and Trans neighborhoods with an illiterate population of 40.6%. Therefore, urban management should prevent gaps and social-spatial inequalities between urban areas and neighborhoods through proper planning in the fair distribution of learning services and make it possible to achieve learning city in Zanjan neighborhoods by determining the optimal location of learning land uses.