الگوي كاربري تركيبي در بافت‌هاي فرسوده ناكارآمد منطقه هجده شهر تهران و نقش آن در بازآفريني پايدار محلّه‌اي

Mixed Land use Pattern in Deteriorated and Inefficient Neighborhoods of Region Eighteen of Tehran and its Role in Sustainable Neighborhood Regeneration

توسعة شهري مبتني بر تركيب كاربري­ ها، رويكرد جديدي براي نظم­ بخشيدن و استفادة بهينه از فضاي كالبدي و همچنين دستيابي به پايداري به ­ويژه در فرايند بازآفريني بافت‌هاي فرسودة ناكارآمد شهري به­ شمار مي‌آيد. هدف از پژوهش حاضر بررسي همبستگي بين كاربري تركيبي و شاخص‌هاي پايداري در بافت‌هاي فرسودة ناكارآمد محلاّت است. در نوشتار پيش رو پس از ارزيابي ميزان كاربري تركيبي به­ وسيلة مدل ­هاي آنتروپي، مقياس دسترسي و آمارة كانوني، با استفاده از تكميل پرسش­نامه و بهره ­گيري از نرم­ افزار اِس.پي.اِس.اِس.، ميزان پايداري بافت‌هاي فرسودة ناكارآمد و همچنين همبستگي ميان كاربري تركيبي و پايداري بافت‌هاي هدف پژوهش محاسبه شده است. يافته ­هاي پژوهش بيانگر آن است كه ميزان كاربري تركيبي در محلاّت مورد مطالعه از توزيع يكساني برخوردار نبوده و ازنظر پايداري نيز، تمامي بافت­ هاي فرسودة ناكارآمد، در وضعيّت پايين ­تر از حدّ متوسّط پايداري قرار داشته و ناپايدار به­ شمار مي­روند؛ همچنين يافته‌هاي بخش سوم پژوهش بيانگر آن است كه بين ميزان تركيبي­بودن كاربري ­هاي محلاّت و شاخص ­هاي پايداري (مشاركت، تنوّع و غناي بصري) رابطه و همبستگي مثبت وجود دارد و برعكس، با افزايش كاربري تركيبي، پايداري در شاخص­ هاي (همبستگي و تعامل اجتماعي، سرزندگي، دسترسي، سرسبزي، تعلّق مكاني، امنيت، حمل‌ و نقل، كيفيت مسكن و كيفيت محيط) كاهش‌ يافته است. نتايج نهايي پژوهش نشان­دهندة آن است كه ميزان تركيبي­بودن كاربري­ ها مي­تواند بر سطح پايداري بافت­ هاي فرسودة ناكارآمد در محلاّت تأثيرگذار باشد؛ امّا ارتباط دروني شاخص­ هاي پايداري با همديگر، نوع تركيب و كيفيت كاربري ­هاي محدودة بافت فرسوده و بافت‌هاي اطراف، مي­تواند جهت­ هاي پايداري بافت­ هاي فرسودة ناكارآمد را مشخّص كند.

Urban development based on the mixed land use is a new approach not only to regulate and make optimal use of physical space but also achieve sustainability, especially in the process of regenerating deteriorated and inefficient urban area of neighborhoods. The current study aims to investigate the correlation between mixed land use and sustainability indicators in deteriorated and inefficient urban area of neighborhoods. In this study, after evaluating the amount of mixed land use by entropy models, access scale and focal statistics have been calculated by using a questionnaire and SPSS software. Moreover, the degree of stability of deteriorated and inefficient urban area and also the correlation between mixed land use and sustainability were also investigated. The target tissues of the research have been calculated. Findings indicate that the rate of mixed land use in 17 neighborhoods of the study area does not have the same distribution and in terms of stability, all deteriorated and inefficient urban area of the study areas are below the average stability level which are considered unstable. Besides, the findings of the third part of the study indicate that there is a positive relationship and correlation between the mixed land use of neighborhood and sustainability indicators (participation, diversity and visual richness) and vice versa, with increasing mixed land use, sustainability in indicators (correlation,Vitality, accessibility, greenery, spatial affiliation, security, transportation, housing quality and environmental quality) decreased. The final results of the study reveal that the mixed land use can affect the level of sustainability of deteriorated and inefficient urban area in neighborhoods. However, the interrelationship of sustainability indicators with each other, the type of composition and quality of uses of the area of worn tissue and surrounding tissues can determine the aspects of sustainability of deteriorated and inefficient urban area.