كليدواژه :
اخلاق فضيلت اسلامي , راغب اصفهاني , فضايل توفيقي , الذريعه
چكيده فارسي :
برخي از حكماي اسلامي، گرچه در نظام اخلاقي خويش متاثر از فيلسوفان يونان باستان بوده اند، ولي اغلب تلاش داشته اند اخلاق فلسفي آنها را با آموزه هاي ناب ديني مخلوط كنند و يك نظام اخلاقي تلفيقي (فلسفي-ديني) ارايه نمايند. راغب اصفهاني، صاحب كتاب شريف الذريعه الي مكارم الشريعه، يكي از اين حكماي مسلمان است. نظريه اخلاقي راغب در اين كتاب را مي توان در زمره نظريه هاي اخلاق فضيلت قرار داد. راغب گرچه در ساختار كلي نظريه اخلاقي اش، متاثر از اخلاق فضيلت افلاطون و ارسطو است، اما در محتواي علمي آن كتابي نظريه اي كاملا ديني و قرآني است و چندان رنگ و بوي فلسفي ندارد. وي به خوبي، اخلاق فلسفي و قرآني را به هم آميخته است. يكي از ابتكارات مهم راغب در اين كتاب كه ناشي از بهره گيري وي از قرآن كريم است، افزوردن فضايل ديني به فضايل چهارگانه اصلي فلسفي يعني حكمت، عفت، شجاعت و عدالت است. وي چهار فضيلت هدايت، رشد، تسديد و تاييد را به عنوان فضايل توفيقي بر آنها مي افزايد. به عقيده راغب، هيچ كس، راهي به هيچ يك از فضايل ندارد مگر به هدايت الهي و رحمت او. تقسيم عدالت به مطلق و مقيد كه بر گرفته از آيات قرآن و به نوعي راه گشاي حل اختلاف حسن و قبح عقلي و شرعي معتزله و اشاعره است، نيز از ابتكارات راغب است كه در كلام ديگر حكماي اسلامي ديده نمي شود.
چكيده لاتين :
Although some Muslim scholars have been affected in their ethical system by ancient Greek philosophers, they have also added some Islamic teachings to it and established a combined ethical system (philosophical and religious). Raghib Isfahani, the author of Al-Dharīʿa, is one of these Muslim scholars whose ethical system in this book should be regarded as a combined Islamic Virtue Ethics. It is the combination of Quranic and Philosophical Virtue Ethics. The general framework of his theory is philosophical adopted from Aristotle's and Plato's Virtue Ethics, however, the content of his theory is completely Islamic and Quranic. One of the significant innovations of Raghib in philosophical Virtue Ethics is adding religious virtues to moral virtues. He added theses four religious virtues: Hidāya (God's guidance), Rushd (God's supplement), Tasdīd (God's giving strong will to individuals) and Taʾyīd (God's assistance) to Plato's four ethical virtues (wisdom, temperance, courage and justice). He has called them Tufīqī virtues. According to Raghib, there is no way to obtain virtues but by God's guidance and supplement. By inspiration from Quran, he divided justice into absolute and conditional one. This innovation help us in reconciling Muʿtazilites and as Ashʿarites dispute in being moral goodness and badness rational or religious.
