تحليل نخستين شاخص‌هاي تحول و نوسازي نظام آموزشي ايران در قوانين، مصوبات و مذاكرات مجلس اول مشروطه(1324-1326 ه. /1287-1285 خ. )

Analysis of the first indicators of the transformation and modernization of the Iranian educational system in the laws, approvals and negotiations of the First Constitutional Assembly (1324-1326 AH / 1285-1287 SH)

در فرايند نوسازي نظام آموزشي ايران، دوره مشروطه سرآغاز تحولاتي اساسي است. چهره‌ها، نهادها، انجمن ها و طيف هاي گوناگوني از مردم در اين تحول نقش داشتند، اما نقش نمايندگان مجلس كمتر مورد توجه قرار گرفته است. در اين نوشتار ضمن بررسي و تحليل آراء گوناگون موجود در مجلس اول در حوزه تعليم و تربيت، به اين پرسش‌هاي اساسي پاسخ داده خواهد شد،‌‌مواضع مجلس اول در حوزه نوسازي نظام آموزشي چه نسبتي با خواسته هاي اجتماعي و مشكلات ساختار تعليماتي آن روز ايران داشت. همچنين، تلاش داريم با صورت بندي اين آراء و مواضع در قالب شاخص‌هايي مرتبط با حوزه نوسازي نظام آموزشي امكان پي جويي پيامدها و بررسي استمرار يا گسست آراء و رويكردهاي مجلس اول تا دهه‌هاي بعدي را فراهم كنيم. از جمله يافته هاي اين پژوهش، تشريح اين موضوع است كه مجلس دور اول با وجود عمر كمتر ازدو سال، نه تنها منفعلانه با موضوع تغييرات نظام آموزشي برخورد نكرد، بلكه با وجود قرار گرفتن در وضعيتي دوگانه ضمن چالش با هيات وزراء و دربار وكشمكش باطرفداران ساختار سنتي آموزش، توانست با اصلاح برخي از رويه‌هاي پيشين، و تثبيت تعدادي از فرايندهايي برآمده از خواست جامعه، ساختاري جديد را پي افكنده و قوانين و فرآيندهايي را بنيان گذارد كه تا دهه‌هاي متمادي و حتي دوره كنوني در نظام آموزشي ايران همچنان موثر هستند. اين پژوهش با اتكا به روش تحليل تاريخي و بر پايه بررسي و تحليل محتواي قوانين وصورت مذاكرات نمايندگان دوره مجلس اول(1324-1326 ه. /1287-1285 خ.) صورت پذيرفته است.

the process of modernizing Iran's education system, the constitutional period is the beginning of fundamental changes. Various figures, institutions, associations and spectrums of people played a role in this development, but the role of parliamentarians has received less attention. In this article, while examining and analyzing the various opinions in the first parliament in the field of education, we will answer the basic questions of why such positions were adopted in this parliament. What problems did the Iranian society face in the structure of education at that time? an‎d what proportion can be drawn between the laws passed by the parliament, the positions of the deputies and the problems of the society? By formulating these views and positions in the form of indicators related to the field of modernization of the educational system, we try to follow up on the consequences and examine the continuity or rupture of the votes and approaches of the first parliament until the next decades.