رويكرد نجومي - كيهاني ملاجلال در تاريخ‌ نگاري تاريخ‌ عباسي

Astronomical-Cosmic Approach of Mulla Jalal in Historiography of Abbasi History

يكي از مورخان عصر صفوي كه تاريخ ­نگري و تاريخ­ نگاري وي مبتني بر معرفت شناسي پيش يني و رويكردهاي كيهاني و نجومي بوده ، ملا جلال الدين منجم يزدي است. اهميت بررسي اين رويكردها در تاريخ ­نگارانه­ ي ملاجلال­ منجم ­يزدي در تاريخ­ عباسي(روزنامه ملاجلال) از آنجاست كه با ابتنا بر آن ، عرصه اي مهم (از حيات­فرهنگي ايران و خصوصاً عصرصفوي(1135­– 905­هـ) ايضاح مي شود. بر اين ­اساس مي­توان گفت در تاريخ ­عباسي(روزنامه ­ملاجلال)مولفه­ هاي مقبوليت­ بخش و مشروعيت ­ساز بر پايه تبيين­ هاي­ كيهاني و نجومي و همچنين تفكرات اعتقادي و مذهبي صورت مي­پذيرد كه اين اثر را از ديگر آثار پيشين تاريخ ايران و دوره عصر صفوي متمايز كرده است.بر اين اساس نويسنده­ گان كوشيده ­اند كه چگونگي رابطه فاكت­ هاي­ تاريخي با ستاره ­شناسي، نجوم و كيهان و انديشه هاي اعتقادي در بينش تاريخ­نگارانه­ ي ملاجلال در تاريخ­ عباسي را با رويكرد توصيفي-تحليلي مورد واكاوي قرار دهد. يافته هاي تحقيق نشان مي دهد گرچه انديشه تاريخ­ نگري ملاجلال در تاريخ­ عباسي همچون ساير منابع عصرصفوي، برگرفته از رهيافت­ هاي فكري اسلام، تشيع و صوفي­ گري بوده كه تاريخ ­نويسي وي را در قالب تاريخ ­نويسي ديني در آورده است اما وي تحت تأثير معرفت ­پيشيني خود كه مبتني بر حرفه منجمي بوده است ، به پيوند تاريخ با ستاره ­شناسي و تنجيم دست يازيده است كه برآيند آن در مؤلفه ­هايي همچون مشروعيت ­بخشي به شاه ­صفوي بر اساس نجوم، استفاده از قران به مثابه مدخل، ترسيم تاريخ ­خطي، موعودگرايي، تقديرگرايي و مشيت ­گرايي و لزوم رعايت ساعات سعد و نحس متبلور شده است.بنابراين رابطه انديشه­ هاي اعتقادي و رويكردهاي نجومي در انديشه تاريخ­ نگاري ملاجلال در تاريخ عباسي، رابطه ­اي دو سويه و متقابل بوده است.

Historiography cannot be properly studied and understood without the influence of other sciences or social and political spheres. The importance of this issue is due to the study of Mulla Jalal Manjemizadi's historiographical insight in the history of Abbasi (Mullah Jalal newspaper), a small part of the cultural life of Iran and especially the Safavid era (1135-1905 AH). It makes it clear. Since Mulla Jalal's historiography and historiography is based on principles that we have rarely seen in Iranian historiography. Based on this, it can be said that in the history of Abbasi (Mulla Jalal newspaper), the components of acceptability, legitimacy and legitimacy are based on cosmic and astronomical explanations as well as religious beliefs, which make this work one of the other works. Asr Safavi has distinguished. Therefore, it seems necessary to be aware of Mulla Jalal's historical vision and thought in recognizing the historical developments of this period. Accordingly, the authors have tried to analyze the relationship between historical facts and astronomy, astronomy and cosmology, and doctrinal thought in Mulla Jalal's historiographical insight into Abbasid history with a descriptive-analytical approach. . The claimant claims that: Although the idea of ​​Mulla Jalal's historiography in Abbasid history, like other sources gy, which included the court's astronomer, he linked history with astronomy and astronomy, the result of which was the use of the Qur'an in components such aon astronomy a linear history, promising, destiny-oriented and rationalist, and the need to observe the hours of Sa'd and Nahs have been crystallized.