شناسايي گونه‌هاي مشابه با خبر جعلي و تبيين شاخصه‌هاي تفاوت بين آن‌ها

عبارت جديد «خبر جعلي» با پديدار شدن تغييرات گسترده در زيرساخت هاي ارتباطاتي و پديد آمدن رسانه هاي نو و تغييرات بعدي در ساختارها و نهادهاي جوامع انساني، ازجمله در سياست و اقتصاد، در سال هاي اخير به يكي از مسائل بحث برانگيز حوزه هاي عمومي و دانشگاهي رشته هاي مرتبط با روزنامه نگاري، رسانه، ارتباطات و فرهنگ تبديل شده است. اين اصطلاح علمي در مباحث عمومي براي تبيين پديده هاي مختلفي مورد استفاده قرار مي گيرد كه لزوماً در معناي دقيق كلمه خبر جعلي نيست. فقدان تعريف واضح از اصطلاح خبر جعلي و مواردي كه به صورت معمول با اين اصطلاح علمي اشتباه گرفته مي شوند شناسايي و مقابله با هركدام از اين موارد را دشوار مي كند. اين مقاله، با بررسي جامع منابع علمي موجود، انواع گونه هاي مشابهي را كه بعضاً حتي از سوي افراد دانشگاهي با خبر جعليْ يكسان در نظر گرفته مي شوند شناسايي كرده است. اين گونه هاي مشابه عبارت اند از: محتواي طنز، نقيضه، محتواي ساختگي، محتواي دست كاري شده، پروپاگاندا، محتواي تجاري، محتواي حيله گرانه و شايعه. سپس از طريق مصاحبۀ عميق با 18 نفر از متخصصان حرفه اي و دانشگاهي حوزۀ خبر و رسانه، شاخصه هايي براي مقايسه و سازمان دهي مفهومي اين پديده هاي رسانه اي به دست آمد كه عبارت اند از: «مؤلف»، «سردبيري»، «محتوا» و «جنس رابطه». در پايان اين مقاله، بر اساس شاخصه هاي به دست آمده، به تبيين اصطلاح خبر جعلي و تدوين يك جدول كامل براي بيان روشن تمايزها و تشابه ها پرداخته شده است.