مقايسه فهرست شاهان اشكاني در متن هاي تاريخي سده سوم تا پنجم با تمركز بر تفاوت فهرست فردوسي، بيروني و ثعالبي از شاهنامه ابومنصوري

The Comparison of the List of Parthian Kings in the Historical Texts of the Third to Fifth Centuries AH, focusing on the Differences between Ferdowsi, Biruni, and Salabi's Narrations on Abu Mansouri Shahnameh

در بيشتر متن هاي تاريخي سده هاي نخستين اسلامي كه بر اساس روايت هاي پيش از اسلام و ترجمه آن ها نوشته شده است، فهرست هايي از نام و سال شمار شاهان اشكاني ديده مي شود كه تفاوت هايي با يكديگر دارد. با در نظر گرفتن اين تفاوت ها مي توان فهرست پادشاهان اشكاني را به پنج گروه تقسيم و ريشه روايت هاي آن ها را بررسي كرد. در اين ميان تفاوت فهرست پادشاهان اشكاني در شاهنامه فردوسي و روايت بيروني از شاهنامه ابومنصوري و همچنين سخن ثعالبي از كتابي به نام شاهنامه، اين پرسش را پيش مي كشد كه اگر فردوسي شاهنامه ابومنصوري را منظوم كرده است، چرا روايت منظوم او با سخن بيروني از همين كتاب تفاوت دارد؟ در اين مقاله كوشش شده تا با روش تحليل اسناد نشان داده شود كه فهرست فردوسي و بيروني در كداميك از پنج گروه مورد نظر قرار مي گيرد. با در نظر گرفتن اين نكته مي توان احتمال داد كه دو روايت متفاوت در شاهنامه ابومنصوري بوده است؛ نخست روايتي نه چندان دقيق، اما متداول در ميان تاريخ نويسان كه فردوسي آن را به نظم درآورده است و ثعالبي به بخش هايي از آن اشاره مي كند و ديگري جدولي كه در متن هاي تاريخي به آن اشاره اي نشده و بيروني آن را به كتاب خود برده است.

In most of the historical texts of the first centuries of the Islamic era, which are based on pre-Islamic narrations and their translations, there are lists of names and annals of Parthian kings that are drastically different from each other. Considering these differences, the list of Parthian kings can be divided into five categories and the origins of their narratives can be studied. However, the difference between the list of Parthian kings in Ferdowsi's Shahnameh and Biruni's narration, as well as Salabi's statement from a book called Shahnameh, raises this question that if Ferdowsi has used Abu Mansouri's Shahnameh as a reference, why his poetic narration is different from Biruni's narration of the same book? This study, using document analysis, tried to show that Ferdowsi and Biruni's list belongs to which of the five stated groups. The study showed the possibility of two different narrations in Abu Mansouri's Shahnameh. The first was not very accurate, but common narration among historians that had been used by Ferdowsi and Salabi refers to some parts of that. On the other hand the second one was a table that did not mention in the historical texts but used by Biruni in his book.