عنوان مقاله :
«ماهيت» در انديشه قاضي سعيد قمي
عنوان به زبان ديگر :
Quiddity in Qādī Sa‘īd Qumī’s Thought
پديد آورندگان :
حريري، مهدي مؤسسة پژوهشي حكمت و فلسفة ايران , موسويان، حسين مؤسسة پژوهشي حكمت و فلسفة ايران , يوسف ثاني، محمود مؤسسة پژوهشي حكمت و فلسفة ايران
كليدواژه :
قاضي سعيد قمي , ماهيّت , ماهيّت بالمعني الاعم , جعل , تشخصّ
چكيده فارسي :
بررسي دقيق و تفصيلي آثار قاضي سعيد نشان ميدهد اساساً «ماهيت» از نظر قاضي سعيد، همان «ما به الشيء هو هو» يا ماهيت بالمعني الاعم است و ماهيت به معناي «ما يقال في جواب ماهو» مورد نظر وي نبوده است؛ ماهيت، همان حقيقت، ذات و صورت شيء و در تعبير ديگر، «ماهيت شيء»، «وجود خاص شيء» است
قاضي سعيد در تبيين دو حكم از احكام ماهيت در نحوه تحقق ماهيت در عالم خارج، يعني دو مسأله جعل و تشخص، نفس «ماهيت» را مجعول به «جعلبسيط» از ناحيه جاعل دانسته و هرگونه تقرر ماهيت، پيش از جعل جاعل را نفي مينمايد و تشخص ماهيت را نيز به «جعل جاعل» ميداند؛ لذا تحقق ماهيت، نيازمند عروض وجود بر ماهيت نخواهد بود
قاضي سعيد در تبيين نحوه تحقق ماهيت در عالم خارج، نفس «ماهيت» را مجعول به «جعلبسيط» از ناحيه جاعل دانسته و هرگونه تقرر ماهيت، پيش از جعل جاعل را نفي مينمايد
چكيده لاتين :
Muḥammad ibn Muḥammad Mufid al-Qumī (b. AH 1049 /AD 1640 ), known in the historiography as Qāḍī Sa‘īd Qummī is one of the famous thinkers of the Isfahan Philosophical School (corban, 1384, 36) (zādhoosh, 1391,37-40) most reckoned as a theologian & gnostic, but seems that precise study on his philosophical thoughts according to his texts has been neglected as seems his biography to be rather obscured either (Rouḍāti,1386,9-18). Philosophacal aspects of his thoughts, particularly basic philosophical terms of his texts has not been discussed yet; his thought on essentialism known as ontological primacy of essence (the doctrine of aṣālat al-māhiyya) (Rizvi, 2007,183) & his critique & rejection to the theory of priority of existence (the doctrine of aṣālat al-wujūd) & substantial motion of famous safavid philosopher, Mullā Sadrā Shīrāzī (d. AH 1045 /AD 1635 ) has not been the subject of a serious comparative study. So it is of the most significance to recognize what the terms such as existence (wujūd) & quiddity (māhiyya) mean according to his basic texts. What I propose to do in this paper is to present the perception of quiddity (māhiyya) in the thought of Qāḍī Sa‘īd Qummī. Since he is ascribed to prepatetic philosophy & has been familiar to Iluimination philosophy of suhrawardi, we shall have a interpretion on Qāḍī Sa‘īd’s words with regard to their discussions.
عنوان نشريه :
جاويدان خرد