قياس شرطي اقتراني مشترك در جزء غيرتام از نگاه كشي، ابهري و خواجه نصير

Method of inference from conditional syllogism from the point of Kashshī, Abhari and Toosi

منطق‌دانان مسلمان از قياس شرطي كه جزء مشترك در آن غيرتام است، به دو روش متفاوت نتيجه‌گيري كرده‌اند. در اين مقاله روشي كه زين الدين كشي مبتكر آن است بررسي شده است. اين روش از سوي منطق دانان بعدي شرح و بسط داده شده است. با بررسي اختلاف آراء در باره اقسام، شرايط انتاج، ضروب منتج و دليل انتاج اين نوع قياس بدست مي‌آيد كه اولاً اعتبار اين قياس مبتني بر قياسي است كه جزء مقدمات آن در جزء تام مشترك اند و ثانياً عدم تفكيل دستگاه استنتاجي منطق حملي و منطق شرطي و نيز دخالت دادن مضامين منطق حملي در تبيين ساختار قياس شرطي انسجام دستگاه استنتاجي قياسهاي شرطي را از بين برده و فهم آن را دشوار كرده است. در پايان سعي شده است با شناسايي دو قياس اصلي و پايه و نيز قواعد بكار رفته در اثبات قياسهاي غيرپايه، دستگاه استنتاجي نهفته در اين روش آشكار شود.

Muslim logicians have concluded in two different ways from the conditional syllogism, whose middle term is incomplete. In this paper, Kashshi's method is investigated.
By examining disagreements about types, conditions of validity, conclusive moods, and the reason for the validity of this syllogism, we find that the validity of this syllogism is based on a syllogism whose middle term is complete and the components of categorical syllogism in the deduction system of conditional syllogism have made it difficult to understand clearly the structure of conditional syllogisms.
In order to reveal the deduction system concealed in this method, two basic syllogisms have been identified first: the syllogism whose middle term is part of the consequent in both the premises and the syllogism whose middle term is part of the minor consequent and the major antecedent. an‎d then we introduce the rules that are used to prove non-basic syllogisms.