سنگ هاي بازالتي نئوژن كمان ماگمايي قوچان- اسفراين، شمال شرق ايران: نشانه اي از بالاآمدگي گوشته از طريق پنجره ورقه اقيانوسي

سنگ هاي آذرين نئوژن در نوار ماگمايي قوچان – اسفراين (در شمال سبزوار) نشانگر ماگماتيسم پس از برخورد در زون جوش خورده شمال شرق ايران مي باشند. اين مجموعه آذرين به شكل گنبد، استوك، دايك و روانه به طور پراكنده و با روند شمال غرب-جنوب شرق در اين نوار گسترش دارند. روانه ها و دايك هاي بازيك (بازالتي) در ميان مارن هاي نئوژن و در كنار گنبدهاي آتشفشاني آداكيتي رخنمون يافته اند. سنگ هاي مورد بررسي داراي تركيب اليوين بازالت تا تراكي آندزي بازالت با بافت هاي ميكروليتي پورفيري، هيالوميكروليتي پورفيري، گلومروپورفيري و جرياني هستند و كاني هاي اصلي آن ها را درشت بلورها و ريزبلورهاي اليوين، كلينوپيروكسن و پلاژيوكلاز در زمينه شيشه اي تا ميكروليتي تشكيل مي دهند. بازالت ها داراي ماهيت آلكالن سديك بوده و نسبت به عناصر ليتوفيل بزرگ يون (LILE)، عناصر خاكي كمياب سبك (LREE) و عناصر با شدت ميدان بالا (HFSE) به ويژه نيوبيوم )30-20(Nb= غني شدگي و از عناصر خاكي كمياب سنگين (HREE) تهي شدگي نشان مي دهد. ماگماي والد بازالت ها از ذوب بخشي 10 تا 15 درصدي يك ستون گوشته اي گارنت لرزوليتي در يك محيط زمين ساختي كششي درون كماني در زمان ميوسن تشكيل شده و از طريق سيستم هاي شكستگي و گسلي، به ترازهاي بالاتر پوسته قاره اي صعود كرده و در حوضه رسوبي نئوژن فوران كرده است. اين ستون گوشته اي از طريق شكسته شدن پنجره ورقه اقيانوسي و هجوم گوشته آستنوسفري داغ به درون گوه گوشته اي روي زون فرورانش حوضه اقيانوسي نئوتتيس سبزوار تشكيل شده است.