بررسي سير تكوين و تاثيرگذاري مدرنيسم بر معماري مجتمع‌هاي آپارتماني مسكوني در ايران و ازبكستان

ﭘﺲ از ﺟﻨﮓ ﺟﻬﺎﻧﻲ دوم، در ﻓﺎﺻﻠﻪ ﺳﺎل ﻫﺎي 1325 ﺗﺎ 1357 ه.ش. اﻳﺮان در ﻣﻌﺮض ﺗﻐﻴﻴﺮات ﻋﻤﺪه اي در زﻣﻴﻨﻪ ﺳﺎﺧﺖ ﻣﺠﺘﻤﻊ ﻫﺎي آﭘﺎرﺗﻤﺎﻧﻲ ﻣﺴﻜﻮﻧﻲ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ. ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ در اﻳﻦ دوران در ازﺑﻜﺴﺘﺎن ﻧﻴﺰ ﺗﺤﻮﻻت ﻣﺘﻌﺪدي در ﺣﻮزه ﻣﻌﻤﺎري ﻣﺴﻜﻮﻧﻲ اﻳﻦ ﻛﺸﻮر ﺻﻮرت ﭘﺬﻳﺮﻓﺖ. ﻫﺪف از ﭘﮋوﻫﺶ ﺣﺎﺿﺮ ﺗﺒﻴﻴﻦ ﺗﺎﺛﻴﺮ ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﻣﺪرﻧﻴﺴﺘﻲ ﺣﺎﻛﻢ ﺑﺮ اﻳﻦ ﺟﻮاﻣﻊ ﺑﺮ ﭼﮕﻮﻧﮕﻲ ﺳﺎﺧﺘﺎردﻫﻲ ﻣﻌﻤﺎري ﻣﺠﺘﻤﻊ ﻫﺎي ﻣﺴﻜﻮﻧﻲ در دوره ﻣﻌﺎﺻﺮ و ﺑﺎزه زﻣﺎﻧﻲ ﭘﻬﻠﻮي دوم در اﻳﺮان و ﻫﻢ زﻣﺎن ﺑﺎ آن در ازﺑﻜﺴﺘﺎن ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﺗﺎ ﺑﻪ اﻳﻦ ﺳﻮاﻻت ﭘﺎﺳﺦ داده ﺷﻮد: آﻳﺎ ﺟﺮﻳﺎن ﻫﺎي ﻣﺪرﻧﻴﺴﺘﻲ در ﻛﺸﻮر ﻫﺎي اﻳﺮان و ازﺑﻜﺴﺘﺎن ﺑﺮ ﺳﻴﺮ ﺗﺤﻮل ﻣﺠﺘﻤﻊ ﻫﺎي ﻣﺴﻜﻮﻧﻲ در اﻳﻦ دو ﻛﺸﻮر ﺗﺎﺛﻴﺮ ﮔﺬار ﺑﻮده اﻧﺪ؟ ﺗﺤﻮﻻت ﻣﻌﻤﺎري ﻣﺴﻜﻮﻧﻲ اﻳﺮان و ازﺑﻜﺴﺘﺎن در اﻳﻦ دوره داراي ﭼﻪ ﺳﺎﺧﺘﺎر،ﻣﺎﻫﻴﺖ و وﺟﻪ ﺗﻔﺎوت و ﺷﺒﺎﻫﺘﻲ ﺑﻮده اﻧﺪ؟ اﻳﻦ ﭘﮋوﻫﺶ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺗﻄﺒﻴﻘﻲ و ﺑﺎ روﻳﻜﺮدي ﻛﻴﻔﻲ ﺑﻪ ﻛﻤﻚ ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت اﺳﻨﺎدي ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ ﻛﻪ در آن از روش ﺗﺤﻘﻴﻖ ﺗﺎرﻳﺨﻲ-ﺗﻔﺴﻴﺮي در ﺑﺨﺶ ﮔﺮدآوري ﻣﺒﺎﻧﻲ ﻧﻈﺮي-ﺗﺎرﻳﺨﻲ و روش ﺗﺤﻘﻴﻖ ﺗﻮﺻﻴﻔﻲ-ﺗﺤﻠﻴﻠﻲ در زﻣﻴﻨﻪ ﺑﺮرﺳﻲ ﻣﻌﻤﺎري ﻣﺠﺘﻤﻊ ﻫﺎي ﻣﺴﻜﻮﻧﻲ اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪه اﺳﺖ. ﺟﺎﻣﻌﻪ آﻣﺎري ﺷﺎﻣﻞ ﺗﻤﺎم ﻣﺠﺘﻤﻊ ﻫﺎي آﭘﺎرﺗﻤﺎﻧﻲ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺳﺒﻚ ﻣﻌﻤﺎري ﻣﺪرن در اﻳﺮان در دوره ﭘﻬﻠﻮي دوم و ﻫﻢ زﻣﺎن ﺑﺎ آن در ازﺑﻜﺴﺘﺎن ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه اﻧﺪ و ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺷﺎﻣﻞ آن ﺗﻌﺪاد از ﻣﺠﺘﻤﻊ ﻫﺎي ﻣﺴﻜﻮﻧﻲ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ در ﺑﺎزه زﻣﺎﻧﻲ ﻣﺸﺎﺑﻪ ﻗﺮار دارﻧﺪ و از ﻧﻈﺮ ﺷﺒﺎﻫﺖ ﻫﺎي ﻛﺎﻟﺒﺪي و ﻋﻤﻠﻜﺮدي داراي ﻗﺮاﺑﺖ ﻫﺎي ﺳﺒﻚ ﺷﻨﺎﺳﺎﻧﻪ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ. ﻧﺘﺎﻳﺞ ﺣﺎﺻﻞ از ﭘﮋوﻫﺶ ﻧﺸﺎن ﻣﻲ دﻫﻨﺪ ﻛﻪ ﻣﻮﻟﻔﻪ ﻫﺎي ﻧﻮﻳﻦ ﻃﺮاﺣﻲ ﻣﺠﺘﻤﻊ ﻫﺎي ﻣﺴﻜﻮﻧﻲ در ﻫﺮ ﺳﻪ ﺑﻌﺪ ﻋﻴﻨﻲ، ﻋﻤﻠﻜﺮدي و ﻛﺎﻟﺒﺪي در دو ﻛﺸﻮر ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻣﺸﺎﺑﻪ ﻧﻤﻮد ﻳﺎﻓﺘﻪ اﻧﺪ و ﺗﺠﻠﻲ ﻣﻮﻟﻔﻪ ﻫﺎي ﻋﻴﻨﻲ، ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ دو ﻣﻮﻟﻔﻪ دﻳﮕﺮ ﭘﺮرﻧﮓ ﺗﺮ ﺑﻮده اﺳﺖ؛ اﻣﺎ در اواﺧﺮ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﺷﻮروي در ازﺑﻜﺴﺘﺎن آﭘﺎرﺗﻤﺎن ﻫﺎﻳﻲ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﺎ ﺑﻬﺮه ﮔﻴﺮي از ﺗﺰﺋﻴﻨﺎت دوران اﺳﻼﻣﻲ ﺳﻌﻲ در ﺑﺎزﺗﺎب ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻣﻠﻲ ازﺑﻜﺴﺘﺎن داﺷﺘﻨﺪ. ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ در اﻳﻦ دوران در ﻛﻨﺎر ﻣﺠﺘﻤﻊ ﻫﺎي آﭘﺎرﺗﻤﺎﻧﻲ، ﺧﺎﻧﻪ ﻫﺎي دوﻃﺒﻘﻪ ﺑﺎ ﺣﻴﺎط ﺑﺎز ﺧﺼﻮﺻﻲ و ﺑﺎ ﻧﻤﺎﻫﺎي ﺑﻴﺮوﻧﻲ ﺑﺪون ﭘﻨﺠﺮه ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﺎزﮔﺸﺖ ﺑﻪ ﺳﺎﺧﺘﺎرﻫﺎي ﺳﻨﺘﻲ ﺧﺎﻧﻮاده ازﺑﻚ ﻫﺎ را ﻧﺸﺎن ﻣﻲ دﻫﻨﺪ.