تحليل و ارزيابي پياده‌راه‌هاي شهري با تاكيد بر ابعاد سلامت (مطالعه موردي: پياده‌راه اكباتان همدان)

Analysis and assessment of urban walkways with emphasis on health dimensions (Case study: Hamadan Ekbatan walkway)

با توسعه سريع شهرها و حمل و نقل موتوري، ارزيابي موفقيت پياده‌راه‌ها در ابعاد محيطي سلامت مساله‌اي ضروري است. روش پژوهش توصيفي- تحليلي و به‌ لحاظ هدف كاربردي مي‌باشد. دريافت اطلاعات و داده‌ها به دو شكل كتابخانه‌اي و ميداني (پرسشنامه) است. 399 نفر حجم نمونه محاسبه شده با فرمول كوكران بوده و پرسشنامه‌ها به روش تصادفي ساده بين شهروندان توزيع گرديد. همچنين، 20 نفر از مسئولان و 50 نفر از كسبه هم مورد پرسش قرار‌گرفتند. متغيرهاي مورد بررسي شامل مولفه سلامت با سه بعد جسماني، اجتماعي و رواني بوسيله طيف ليكرت بررسي شدند. عناصر پياده‌راه شامل عناصر سخت و نرم مي‌باشند. يافته‌هاي آزمون تي تك ‌نمونه‌اي نشان‌ مي‌دهد در پياده‌راه اكباتان، ميانگين گويه‌هاي سلامت جسماني (89/2)، رواني (8/2) و اجتماعي (67/2) پايين‌تر از حد متوسط (3) هستند. بنابراين، مي‌توان نتيجه گرفت كه كيفيت اين پياده‌راه، ازنظر معيارهاي محيطي سلامت با همين نظم پايين است. ديدگاه مسئولين و كسبه نيز با اختلاف جزيي ناشي از تضاد منافع همين نتايج را تاييد مي‌كند. همچنين نتايج ضريب همبستگي پيرسون و تحليل مسير رابطه عامل‌هاي سه‌گانه سلامت نشان مي‌دهد، بيشترين همبستگي بين عامل‌هاي سلامت اجتماعي و رواني (480/0) و كمترين همبستگي بين عامل‌هاي سلامت اجتماعي و جسماني ( 309/0) مي‌باشد، بعلاوه عوامل سلامت اجتماعي (375/.) و جسماني (267/0) بترتيب حداكثر ضريب تاثير را با عناصر سخت و نرم پياده‌راه اكباتان دارند. موقعيت محروم جغرافيايي، نحوه برنامه‌ريزي و مديريت ‌شهري و عوامل فراكالبدي، اقتصادي و اجتماعي نقش مهمي در شكل‌گيري نتايج فوق داشته‌اند. درپايان، متناسب با يافته‌هاي پژوهش، راهبردهاي كاربردي ارائه گرديد.

With fast city development and motorized transportation, The assessment of success of walkways in dimensions of environmental health is necessary problem. The research method is descriptive-analytical and its purpose is practical. Obtaining data is both documental and in-field(questionnaire). 399 people were calculated as a sample size using Cochran formula. Questionnaire were distributed randomly among citizens. Also, 20 authorities and 50 retailers were questioned. The variables include the health criteria, namely physical, social and mental dimension checked by Likert scale. The elements of walkway include hard and soft elements. Findings of T-test showed in Ekbatan walkway the average of physical health indicators (2.89), social (2.67), and mental (2/8), are lower than the middle of (3). Therefore, it can be concluded that the quality of this walkway is low in terms of environmental health criteria respectively. Authorities and retailers confirm these results with minimum differences due to benefit contrast. Also, the results of Pearson correlation coefficient and path analysis of relation of triple factors of health show the highest correlation was between the factors of social and mental health (0.480) and the least one was between the factors of social and physical health (0.309). Furthermore, social health factors (0.375) and physical (0.267) have the maximum effect coefficient with hard and soft elements of Ekbatan walkway respectively. Deprived geographical position, the way of planning and urban management and over physical economical, social factors have had key role to form above results. Finally, according to findings, the practical strategies have been presented.