ساختار توده‌هاي پهن‌برگ آميختۀ دست‌نخورده در جنگل‌هاي هيركاني (مطالعۀ موردي: طرح جنگلداري لُوِه، استان گلستان)

Structure of intact mixed broad-leaved stands in Hyrcanian Forests (case study: Loveh, Golestan province)

اهميت پژوهش دربارۀ ساختار توده‌هاي پهن‌برگ آميخته كمتر از توده‌هاي راش نيست. براي اين منظور، نُه قطعۀ يك هكتاري در قطعۀ شاهد سري چهار طرح جنگلداري لوه انتخاب شد و پس از برداشت مشخصات عمومي، آماربرداري 100 درصد در همۀ قطعات انجام گرفت و قطر برابرسينه و مختصات مكاني همۀ گونه‌هاي چوبي با قطر برابرسينۀ بيشتر از 5/7 سانتي‌متر ثبت شد. در هر قطعه نمونه يك ترانسكت به ابعاد 10×100 متر انتخاب و ارتفاع درختان آن برداشت شد. نحوۀ پراكنش درختان و الگوي مكاني آنها به تفكيك گونه با استفاده از نرم‌افزار PAST رسم و بررسي و جايگاه توده‌ها در مثلث ساختار مشخص شد. نتايج نشان داد كه توده‌هاي بررسي‌شده ناهمسال و سه‌آشكوبه بوده و از 12 گونۀ چوبي با بيشترين فراواني ممرز تشكيل شده‌اند. تعداد متوسط درختان در هكتار 384 اصله و ارتفاع درختان بين 6/3 تا 7/34 متر است و قطورترين درختان گونه‌هاي نمدار و بلندمازو با ارتفاع بيش از 25 متر هستند كه در آشكوب بالا قرار گرفته‌اند. متوسط رويه‌زميني 10/36 متر مربع و متوسط حجم كل قطعات و حجم خشك‌دارها به‌ترتيب 6/420 و 17 متر مكعب در هكتار محاسبه شد. الگوي پراكنش درختان در بيشتر قطعات كپه‌اي بود. جايگاه قطعات نه‌گانه در مثلث ساختار نشان داد كه همۀ قطعات در ناحيۀ قطور قرار گرفته‌اند و با ساختار نامنظم فاصلۀ زيادي دارند و هنوز ساختار مناسب اجراي مستقيم شيوۀ تك‌گزيني را ندارند. از اين‌رو بايد در ابتدا با عمليات پرورشي به‌سمت ساختار نامنظم هدايت شوند تا با ايجاد نسل‌هاي جديد و با حفظ آميختگي بتوان پايداري جنگل و تنوع ‌زيستي را تقويت كرد.

The importance of study on the structure of mixed stands is not less than that of studies on beech stands. For this purpose, nine sample plots, each one ha, were established in the control compartment of district four in Loveh forest. After recording the general characteristics of the stand, 100% inventory was done in the plots. Coordination and diameter at breast height (dbh) of all woody species with dbh larger than 7.5cm were measured. Spatial pattern of species was mapped using PAST software. Moreover, the locations of the stands were determined in the structure triangle. Results showed that the studied stands were three-storied uneven-aged and composed of 12 woody species with the highest abundance of hornbeam. Mean stem number was 384ha-1, height of trees varied between 3.6 and 34.7 m and large and extra-large trees of Lime and Chestnut-leaved oak with a total height of more than 25m appeared in the upper story. Mean basal area, total volume and dead wood volume accounted to 36.1 m2ha-1, 420.6 m3ha-1 and 17 m3ha-1, respectively. Spatial pattern of the trees was generally cluster. All nine plots were located on the upper part of the structure triangle indicating abundance of old and large trees which were far from the theoretical irregular structure. Considering this structure, immediate application of group selection method is too early in such stands; we suggest starting with silvicultural interventions and moving towards irregular structure, and later establishment of young generation keeping tree diversity and sustainability in mind.