كليدواژه :
رقابت , دانه روغني , نسبت برابري زمين , عملكرد پروتئين , عملكرد روغن
چكيده فارسي :
سابقه و هدف: يكي از راهكارهاي كليدي در كشاورزي پايدار بازگرداندن تنوع به محيط‌هاي كشاورزي و مديريت مؤثر آن است. كشت مخلوط عبارت است از كشت همزمان دو يا بيش از دو گونه در يك قطعه زمين در طول يك فصل زراعي، كه يك روش مهم در توسعه سيستم توليد پايدار بويژه در سيستم‌هايي كه هدف آن‌ها محدود ساختن مصرف نهاده‌هاي خارجي مانند كود و علف‌كش-هاي شيميايي و ... است. در قياس با تك كشتي، سيستم كشت مخلوط استفاده بالاتري از منابع مثل كارايي مصرف مواد غذايي، كارايي مصرف آب و كارايي مصرف زمين دارد.
مواد و روش‌ها: به منظور مقايسه عملكرد كمي و كيفي آفتابگردان در كشت خالص و كشت مخلوط با لوبيا / سويا آزمايشي در مزرعه آموزشي و پژوهشي دانشكده كشاورزي دانشگاه بوعلي سينا همدان طي دو سال زراعي 1392 و 1393 انجام شد. آزمايش به صورت طرح بلوك‌هاي كامل تصادفي در سه تكرار اجرا گرديد. تيمارهاي آزمايشي الگوهاي مختلف كاشت شامل كشت خالص آفتابگردان، لوبيا و سويا با و بدون وجين و كشت‌هاي مخلوط افزايشي 30، 60 و 90 درصد لوبيا با آفتابگردان و كشت‌هاي مخلوط افزايشي 30، 60 و 90 درصد سويا با آفتابگردان بودند. صفات مورد ارزيابي گياهان شامل عملكرد دانه، درصد و عملكرد روغن و پروتئين و ميزان فسفر و پتاسيم دانه بود. ارزيابي كشت مخلوط بر اساس شاخص نسبت برابري زمين صورت گرفت.
يافته‌ها: نتايج آزمايش نشان داد عملكرد دانه هر سه گونه تحت تأثير الگوهاي كشت قرار گرفتند. بيشترين ميزان عملكرد دانه آفتابگردان، لوبيا و سويا (به-ترتيب 3480، 3025 و 3158 كيلوگرم در هكتار) در كشت خالص با وجين به دست آمد و كشت مخلوط عملكرد دانه را كاهش داد. همچنين بيشترين عملكرد پروتئين و روغن و عناصر فسفر و پتاسيم آفتابگردان دانه، لوبيا و سويا متعلق به كشت خالص با وجين اين گياهان بود. با اين حال نسبت برابري زمين در كشت‌هاي مخلوط با 60 و 90 درصد لوبيا و سويا بالاتر از يك بود كه نشان دهنده سودمندي سيستم كشت مخلوط است. به‌طور‌كلي بر اساس شاخص نسبت برابري زمين كشت مخلوط آفتابگردان و لگوم (لوبيا و سويا) در بيشتر تيمارها برتر از كشت خالص گياهان بود.
نتيجه‌گيري: نتايج اين مطالعه نشان داد كه، سيستم‌هاي كشت مخلوط باعث كاهش عملكرد دانه آفتابگردان، لوبيا و سويا در مقايسه با تيمار تك كشتي با وجين مي‌شوند، اما به طور كلي در اكثر تيمارها، تركيب آفتابگردان-حبوبات (لوبيا و سويا) از لحاظ بهبود عملكرد اقتصادي و كارايي استفاده از زمين بهتر از تك كشتي آن‌ها بود.
چكيده لاتين :
Background and objectives: Sustainable agriculture is the act of farming based on an understanding of ecosystem services, the study of relationships between organisms and their environment. One of the key strategies in sustainable agriculture is diversity restoration to agricultural environments and its effective management. Intercropping is an effective way of sustainable agriculture. Intercropping, which is defined as growing two or more species simultaneously in the same field during a growing season, is considered as one important strategy in developing sustainable production systems, particularly systems that aim to limit external inputs such as chemical fertilizer and herbicide. Compared to sole crops, intercropping system have higher utilization of resource i.e., nutrient use efficiency, water use efficiency, and land use efficiency.
Materials and methods: In order to comparison of quantity and quality of sunflower yield in sole cropping and intercropping with bean / soybean, an experiment was conducted at the Agricultural Research Station, Faculty of Agriculture, University of Bu-Ali Sina, during 2013 and 2014 growing seasons. Experiment was conducted as randomized complete block design with three replications. Experimental treatment were different planting patterns including sunflower, bean and soybean sole cropping with and without weeding, additive intercropping of 30, 60 and 90% bean, as well as 30, 60 and 90% soybean with sunflower. Evaluated traits of crops including grain yield, protein and oil percent and yield and grain phosphor and potassium. Intercropping systems was evaluated by using land equivalent ratio (LER) index.
Results: Experimental results showed that all three crops' grain yield has were affected by planting patterns. The highest sunflower, bean and soybean grain yield (3480, 3025 and 3158 Kg Ha-1, respectively) was achieved at sole cropping with weeding. Results also indicated that intercropping decreased grain yield. Moreover, the highest sunflower, bean and soybean protein and oil yield and grain phosphor and potassium were belonged to sole cropping with weeding of this crops. However, land equivalent ratio at intercropping patterns with 60 and 90% bean and soybean were more than 1 that showed advantage of intercropping. Totally, the findings of this study demonstrated that according to land equivalent ratio index, intercropping of sunflower and legumes (bean and soybean) in most treatments were more beneficial than sole cropping.
Conclusion: The results of this study showed that, intercropping systems decreased sunflower, bean and soybean grain yield in comparison with sole cropping with weeding treatment but, in general, in the most of the treatments, sunflower-legume (bean and soybean) intercropping was better than their sole cropping and associated with improving economic yield and land use efficiency.
