بررسي حس تعلق در پهنه‌هاي تاريخي با تأكيد بر متغييرهايي كالبدي و محيطي (مطالعه موردي: پهنه‌هاي ارگ-گنجعلي خان، مظفري و قلعه محمود شهر كرمان)

Assessments of sense of belong in historic area with emphasize on environmental and physical variables (Case study: Arg- Ganjalikhan, Mozafari and Ghaleh Mahmood’s areas in Kerman city)

امروزه مفهوم مكان و حس مكان يكي از مهم‌ترين مسائل پيشِ روي شهرسازي معاصر است. درگذشته شهرها از توانايي بالايي براي برقراري تعامل بين انسان و فضا برخوردار بودند؛ اما امروزه در بيشتر بافت‌هاي تاريخي باوجود پتانسيل‌هاي بسيار، كيفيت نامطلوب محيطي و كالبدي، سبب ضعيف شدن پيوندهاي اجتماعي بين ساكنين مي‌شود كه اين امر زمينه‌ساز كاهش ارتباطات پايدار، عدم مشاركت، كاهش حس تعلق و زوال تدريجي اين بافت‌ها مي‌گردد.اين مسئله،نگارندگان رابر آن داشت تا به تبيين ارتباط بين معيارهاي كيفيت محيط(محيطي و كالبدي)برحس تعلق در پهنه‌هاي تاريخي شهر كرمان بپردازند. روش پژوهش ازنظر هدف كاربردي- توسعه‌اي و ازنظر ماهيت، توصيفي و علي تطبيقي مي‌باشد. ابزار مورداستفاده جهت جمع‌آوري اطلاعات پرسش­نامه بوده و اطلاعات در نمونه‌اي به حجم 374 نفر مورد تحليل قرارگرفت. يافته‌هاي پژوهش نشان داد كه رابطه مستقيم و معناداري بين متغيرهاي كالبدي با حس تعلق و رابطه معكوس و معناداري بين متغيرهاي محيطي و حس تعلق وجود دارد. در رابطه بين مؤلفه‌هاي متغيرهاي كالبدي و حس تعلق در پهنه ارگ-گنجعلي خان و مظفري بيشترين تأثير را بر حس تعلق مؤلفه بناها و فضاها و در پهنه قلعه محمود بيشترين تأثير را مؤلفه دسترسي، داشته‌است. در رابطه بين مؤلفه‌هاي متغيرهاي محيطي و حس تعلق در تمام پهنه‌ها آلودگي‌هاي صوتي بيشترين تأثير را بر حس تعلق داشته است. نتايج مدل‌سازي معادلات ساختاري نيز نشان مي‌دهد كه با بهبود وضعيت متغيرهاي محيطي و متغيرهاي كالبدي، وضعيت حس تعلق در پهنه‌هاي موردبررسي نيز بهبود مي‌يابد. بااين‌حال تأثير متغيرهاي محيطي بر حس تعلق بيشتر از متغيرهاي كالبدي است.

Nowadays the concept sense of place is one of the important issues that the contemporary urban development is facing with. In the past cities used to have the high potential of providing interaction between man and space; but today despite of high potentials in most of historic areas, undesirable environmental and physical quality causes weakening of social ties among the inhabitants, lower sense of belonging and gradual decline of these areas. This issue motivated the authors to clarify the relationship between criteria of environment’s quality (environmental and physical) on sense of belonging in historic neighborhoods of the city of Kerman. Questionnaire was the main data collection method, and 374 questionnaires were distributed and analyzed. The results show a direct and meaningful relationship between the physical variables and sense of belonging but reverse and meaningful relationship between environmental variables and sense of belonging. In attention to components of physical variables and sense of belonging, in Arg-Ganjalikhan and Mozafari areas buildings and spaces has the highest effect over sense of belonging. However, in GhalehMahmood area it was accessibility. Regarding the components environmental variables and sense of belonging, it is notable that sound pollutions in Arg-Ganjalikhan, Mozafari and GhalehMahmood areas has the highest influence on the sense of belonging. The results of structural equations modeling also demonstrate that improving the condition of environmental and physical variables can improve the condition of sense of belonging as well. However, the influence of environmental variables on the sense of belonging was higher comparing to physical ones.