مكان‌يابي بهينه مراكز بهداشتي و درماني روستايي (مورد مطالعه: دهستان رشتخوار، خراسان رضوي)

Optimal location rural health centers using ANP and GIS (Case study: Roshtkhar district)

توزيع بهينه و متعادل فضاهاي اختصاص يافته به انواع مختلف كاربري‌ها از جمله كاربري بهداشتي- درماني به منظور رعايت اصل عدالت براي دسترسي براي همه اقشار جامعه، تامين سلامت و رفاه عمومي و مكان‌يابي بهينه اين مراكز از ضروريات ساماندهي مناطق روستايي مي‌باشد. مكان‌يابي خدمات مراكز بهداشتي و درماني، امري مهم در برنامه‌ريزي روستايي محسوب مي‌شود. در واقع اين موضوع به تصميم‌گيري مناسب‌تر مديران و مسئولان، در انتخاب مكان‌هاي بهتر جهت ايجاد خدمات بهداشتي كمك مي‌كند. لذا هدف اين مطالعه مكان‌يابي مركز درماني روستايي در سطح دهستان رشتخوار مي‌باشد. 20 كارشناس به صورت نمونه‌گيري هدفمند به عنوان نمونه انتخاب گرديد. ابزار گردآوري داده‌ها پرسش‌نامه خبرگان (به صورت مقايسه زوجي) مي‌باشد. براي انتخاب مكان بهينه از فرآيند تحليل شبكه‌اي (ANP)، و براي تحليل فضايي شاخص‌ها، از سيستم اطلاعات جغرافيا (GIS) استفاده شد. نتايج يافته‌ها نشان مي‌دهد كه بيشترين اهميت نسبي شاخص‌ها به ترتيب مربوط به شاخص‌هاي دسترسي به فضاي سبز(0/283)، دسترسي به شبكه ارتباطي (0/255)، و جمعيت (0/238) مي‌باشد. همچنين بهترين اولويت مكاني براي مكان‌يابي مراكز بهداشتي و درماني روستايي در منطقه مورد مطالعه بر اساس وزن گزينه‌هاي مورد نظر، مربوط به روستاي سعادت‌آباد (0/181) مي‌باشد. به ترتيب مهدي‌آباد (0/155)، زرقري (0/109) و عشرت آباد (0/053) در اولويت‌هاي بعدي قرار دارند. بنابراين براي مكان يابي مراكز بهداشتي و درماني در مناطق روستايي، بايد توجه بيشتري به شاخص‌هاي موثر و چگونگي ارتباط آنها در منطقه انجام گيرد، تا بيشترين هماهنگي بين عوامل را ايجاد كرد.

The optimal and balanced distribution of spaces allocated to a variety of uses, including sanitary and therapeutic use, is one of the requirements of the organization in order to adhere to the principle of access to justice for all categories of people, to ensure general health and well-being, and to properly locate these centers. Locating the services of different centers is an important part of planning and design. In fact, this will help make better decision makers and managers in choosing better places to create services. Therefore, the aim of this study is to locate rural health centers in rural areas. 20 experts were selected by purposeful sampling. The data-gathering tool was a questionnaire of experts (as a pair comparison). Geographic Information System (GIS) was used to select the optimal location of the network analysis process (ANP), and for spatial analysis of the indicators. The results of the findings show that the most important relative indicators of indicators are related to access to green space indicators (0.283), access to communication network (0.255), and population (0.238), respectively. Also, the best place to locate rural health centers in the study area based on the weight of the options is Sa'adat Abad village (0.181). Accordingly, Mehdi Abad (0.155), Zarqhairi (0.109) and Eshrat Abad (0.053) are in the next priority. Therefore, in order to locate health centers in rural areas, more attention should be paid to effective indicators and how they relate to the region, in order to maximize the coordination between factors.