تأثير زيست بوم هاي مختلف زماني در اشعار سهراب سپهري و منوچهر آتشي از منظر نقد بو م‌گرا

The effect of different ecosystems on the poets of Sohrab Sepehri and Manuchehr Atashi from the ecocriticism point of view

نقد بوم گرا يا «اكو كريتيسيزم» را مي‌توان مطالعه‌ي رابطه‌ي ميان ادبيات و محيط‌زيست و چگونگي بازتاب ارتباط انسان با محيط فيزيكي پيرامونش در ادبيات دانست. در اين نقد، رابطه‌ي دوسويه ميان شاعر يا نويسنده با طبيعت و ميزان تأثير و تأثّر مظاهر طبيعي بر روح و جان آنان بررسي مي‌شود. اين مقاله، در پاسخ به اين پرسش كه «زيست‌بوم‌هاي زماني شاعران، چه تأثيري بر اشعار آنان داشته است»؛ به بررسي درون‌مايه و مضمون اصلي اشعار زيست‌محيطي شاعران موردپژوهش پرداخته، تفاوت‌ها و اشتراكات آنها را در راستاي ادبيات و محيط‌زيست بيان مي‌كند. در اين پژوهش كه ازنظر هدف، كاربردي و ازنظر نحوه‌ گردآوري، توصيفي-تحليلي از نوع اسنادي بوده، نتايج ذيل به‌دست‌آمده است: شباهت انديشه‌ي زيست‌بوم و طبيعت‌محور از منظر نقد بوم‌گرا ميان آثار شاعران، ناشي از روحيات و سرشت مشترك انساني و نيز معلول شباهت برخي عوامل تأثيرگذار محيطي مانند 1- مكتب رمانتيسم 2- شرايط نابسامان سياسي و اجتماعي جامعه 3- تأثير محيط زندگي و دوران كودكي آن‌ها است. در شعر شاعران موردتحقيق، لزوم توجه به طبيعت و زيست‌بوم‌هاي زماني شاعر، بيان بحران‌هاي زيست‌محيطي و آگاهي‌بخشي براي حفاظت از آن، سبب شده از شعر به‌عنوان رسانه‌اي زيست‌محيطي- فرهنگي‌ استفاده شود. تأثير زيست‌بوم‌هاي زماني شاعران بر اشعار آنان، آرمان‌شهر، شهر گريزي، آلودگي آب، خاك، هوا، بيابان‌زايي، پرداختن به برخي بحران‌ها مانند خشكسالي وغيره، شباهت مهم نگرش بوم محور شاعران موردمطالعه و نزديكي به طبيعت، نوع زيست‌بوم و نوع نگرش به آرمان‌شهر مطلوب تفاوت مهم آنان است.

Ecology criticism or “ecocriticism” can be considered as the study of relationships between literature and environment and quality of the reflection of human’s relationship with his physical environment. In this critique, the two-way relationship between the poet and the writer with nature and the effect of natural manifestations on their soul and live will be examined.In this article, in order to answer to this question that “what effect have had the temporal environments surrounding the poems on their poets?” studies the content and main theme of Environmental poems of the poets and explain their differences and common aspects according to literature and environment. In this research, in terms of purpose, practical and in terms of collection method, descriptive-analytical is based on documentary, the following results are obtained:The similarity of the concept of ecosystem and nature-centered from the perspective of ecocriticism among the achievements of the poets, caused by morals and common human nature and the result of the similarity of some of the most influential environmental factors is like 1- the school of romance 2- the unfavorable political and social conditions of society and 3- the influence of the living environment and childhood. In poetry poets have been examined, importance of attention to nature and ecosystem, expression of environmental crisis and consciousness to protect them, led to the use of poetry as an environmental-cultural media.Native identity, utopia, city of escape, drought crisis, pollution of water and soil and air, desertification and not paying attention to the earthquake crisis and the flood and war and etc... are the important similarities of the realm of the environment-axis attitude of the studied poets, and vicinity to the nature, type of the environment and the desirability of utopia are important differences of them.