جستاري درباره «تاريخ فقه اسماعيليه»

Inquiry about "History of Ismaili Jurisprudence"

همان‌گونه كه كمبود منابع در زمينه تاريخ فقه شيعه اثناعشري، تحقيق و نگارش درباره آن را دشوار نموده، تاريخ فقه اسماعيليه نيز از چنين كمبودي رنج مي‌برد، بلكه سخن گفتن درباره فقه اسماعيلي و تاريخ آن با توجّه به فعاليت‌هاي سري آنان به ويژه پيش از دوران حكومت فاطميان دشوارتر است. حتي همين امر باعث شده است كه گاه اسماعيليان به بي اعتنايي نسبت به فقه و ظواهر شريعت متهم شوند كه البته اين ادعا درباره همه فرقه‌هاي اسماعيلي درست نيست.(ظاهرا تنها نزاريان چنين هستند) استاد محمد واعظ‌زاده خراساني يكي از كساني است كه نسبت به اين مسأله توجه نشان داده و با نگرشي تاريخي كه از استاد خود، آيت‌الله بروجردي آموخته موضوع ارائه‌اش در ششمين كنگره تحقيقات ايراني كه در سال 1354شمسي در تبريز برگزار شده است را "رابطه بين فقه شيعه و فقه اسماعيليه" قرار داده است. نگارنده در اين نوشتار با استفاده از دست‌نوشته‌هاي استاد واعظ‌زاده، گزارشي از پژوهش ايشان ارائه داده و در حاشيه، نكاتي را درباره كتاب دعائم الإسلام و قاضي نعمان مطرح نموده كه اميد است باب پژوهش در اين زمينه را بگشايد.

Just as the lack of resources on the history of Ithnā'asharī Shiite jurisprudence makes it difficult to research and write about it, so does the history of Ismāīlī jurisprudence suffer from such a lack. Even more, speaking about Ismaili jurisprudence and its history with regard to their secret activities, especially before Fatimid rule is more difficult, in a way that this has led to the fact that the Ismāīlīs are sometimes accused of disregarding the jurisprudence and appearances of the Shari'a, which of course is not true of all the Ismaili sects (apparently only the Nizari are so). Professor Mohammad Vaezzadeh Khurasani is one of those who have paid attention to this issue and with a historical perspective that he learned from his professor, Ayatollah Boroujerdi, chose the subject of his presentation at the Sixth Iranian Research Congress held in Tabriz in 1975 as "relationship between Shiite jurisprudence an‎d Ismaili jurisprudence. In this article, the author, using the manuscripts of Professor Vaezzadeh, presents a report on his research and makes some points about the book Daā'im al-Islam and Qāḍī Nu'mān, which he hopes will open the door to research in this field.