زبان فارسي در سيبري: معرفي سه نسخۀ خطي فارسي نوشتۀ دولت‌شاه حسيني اسپيجابي (برهان الذاكرين، خواصّ جواهر احجار، الرسالةُ القُدسيّةُ السَّماعيّة)

Persian language in Siberia: Introduction of three Persian manuscripts written by Dolatshah Hosseini Espijabi (Burhān Al-Dhākirīn, Khawāṣ Jawīhir Aḥjār, al-Risāleh al-Qudsiyyeh al-Sami'iyyeh)

از ساليان دور، پژوهشگران و برخي مؤسسات مطالعات پژوهشي در روسيه، تحقيقات ارزشمندي دربارۀ متون اسلامي و به‌ويژه تصوّف در روسيه انجام داده‌اند. مجموعۀ سه رسالۀ فارسيِ برهان الذاكرين و الرسالةُ القُدسيّةُ السَّماعيّة و خواص جواهر احجار، كه تحت عنوان كلي برهان الذاكرين به صورت نسخه‌برگردان و همراه با مقدمۀ تحليلي و ترجمۀ روسي در سال 2020 به همّتِ بنياد مطالعاتِ ابن‌سينا (Ibn Sina Foundation) در مسكو منتشر شده است، از اين دست كارهاي تازه است. نوشتۀ پيش‌رو يادداشتي است در معرفي سه رسالۀ منتشر شده در اين مجموعه. دو رسالۀ برهان الذاكرين و خواص جواهر احجار در يك مجموعۀ خطي قرار دارند و رسالۀ الرسالةُ القُدسيّةُ السَّماعيّة متعلق به نسخۀ خطي ديگري است. به نظر مي‌رسد هر سه رساله نوشتۀ دولت‌شاه بن عبدالوهاب حسيني اسپيجابي، از مشايخِ طريقتِ يسوي، باشند؛ هرچند در رسالۀ خواصِ جواهرِ احجار نام مؤلف ذكر نشده است. مقدمۀ تحليلي مجموعه را آقاي دكتر آلفِريد كاشافُويچ بوستانوف[1] (Alfrid Kashafovich Bustanov)، استاد دانشگاه آمستردام، و ترجمۀ روسيِ متن رساله‌ها را خانم دكتر يِوْگِنيا نيكيتِنكو (Evgenia Nikitenko)، ايران‌شناس و استاد زبان فارسي‌ دانشگاه عالي اقتصاد مسكو، نوشته‌اند. مجموعۀ نسخه‌برگردانِ برهان الذاكرين در 240 صفحه، به انضمامِ نسخه‌برگردان (فاكسيميله) نسخه‌هاي خطي در پايانِ كتاب، در تيراژِ هفتصد نسخه، با حمايت و نظارتِ علميِ بنيادِ مطالعاتِ ابن‌سيناي روسيه و توسطِ انتشارات صدراي مسكو، چاپ و منتشر شده است.

For many years, scholars and some research institutes in Russia have conducted valuable research on Islamic texts, especially Sufism in Russia. A collection of three Persian treatises of Burhan Al-Dhākirīn, Khawāṣ Jawīhir Aḥjār and al-Risāleh al-Qudsiyyeh al-Sami'iyyeh, which was published under the general title of Burhan al-Dhakerin in the form of a transcript with an analytical introduction and Russian translation, in 2020, by the Ibn Sina Foundation, is one example of these works. The present article is a note introducing the three treatises published in this collection. The two treatises of Burhān al-Dhākirīn and Khawāṣ Jawīhir Aḥjār are in a handwriting collection, and the treatise Al-Risala al-Qudsiya al-Sama'iyyah belongs to another manuscript. All three treatises appear to be written by Dolatshah ibn Abd al-Wahhab al-Husseini al-Spijabi who was one of the Sheikhs of Yasawi Sufi way. However, the author's name is not mentioned in the treatise on Khawāṣ Jawīhir Aḥjār. The analytical introduction to the collection was written by Dr. Alfrid Kashafovich Bustanov, a professor at the University of Amsterdam, and the Russian translation of the text was written by Dr. Evgenia Nikitenko, a scholar in the field of Iranian research and professor of Persian at Moscow State University of Economics. The 240-page collection of transliterations of Burhan al-Dhakerin, including the facsimile manuscript at the end of the book, has been published in a circulation of seven hundred copies, with the scientific support and supervision of the Russian Ibn Sina Studies Foundation and Sadra Moscow Publishing.