عنوان مقاله :
نسخه شناسي مصاحف قرآني (12): ابوجعفر محمّد بن موسي الموسوي، عالم و اديب شيعه در قرن چهارم، و قرآن وقفي‌اش بر حرم رضوي در سال 402 هجري
عنوان به زبان ديگر :
Bibliography of Quranic Mushafs (12): Abu Ja'far Muhammad ibn Musa al-Musawi, a Shiite scholar and writer in the fourth century, and the Qur'an dedicated to the Razavi shrine in 402 AH
پديد آورندگان :
كريمي‌نيا، مرتضي فاقد سمت
كليدواژه :
ابوجعفر محمد بن موسي موسوي , نقابت شيعيان در طوس در قرن چهارم , سادات موسوي , وقف قرآن بر حرم امام رضا عليه السلام , ابومنصور ثعالبي , خط نسخ كهن , قرائات سبعه , قرآن نويسي شيعيان , قرآن‌هاي دورۀ ساماني , كتابت قرآن در خراسان
چكيده فارسي :
ابوجعفر محمد بن موسي الموسوي از نوادگان امام موسي كاظم عليه السلام، يكي از عالمان و اديبان شيعه در نيشابور، و نقيب شيعيان در طوس در قرن چهارم هجري بوده كه با اميران و حاكمان ساماني نيز ارتباطي نزديك داشته است. هرچند نام وي در هيچ يك از مصادر رسمي فقه، حديث، كلام، تفسير و رجال شيعه ذكر نشده، بسياري از اديبان و مورّخان قرون چهارم و پنجم هجري چون ابومنصور ثعالبي، و ابونصر عُتبي مكرراً از او ياد كرده، و اقوال و ابياتي را از او ذكر كرده‌اند كه اغلب با تاريخ، ادبيات، فرهنگ و آداب ايرانيان در خراسان قرن چهارم پيوند دارد. مقالۀ حاضر ضمن بررسي منابع كهن و گردآوري اطلاعات پراكنده از زندگي و آثار ابوجعفر موسوي، به معرفي نسخه‌اي 30پاره از قرآن كريم مي‌پردازد كه وي آن را در سال 402 هجري، بر حرم امام رضا عليه السلام وقف كرده است. اين نسخه يكي از قديم‌ترين قرآن‌هاي وقفي و تاريخ‌دار شيعيان به شمار مي‌آيد كه به خط نسخ بسيار كهن، و همراه با انبوهي علائم و نشان‌هاي مُذهَّب در خراسان كتابت شده است. رسم آن به شيوۀ قياسي و مخالف با رسم عثماني است، و قرائت آن در مجموع به قرائت ابوعمرو بصري و يعقوب حَضرمي بسيار نزديك است.
چكيده لاتين :
Abu Ja'far Muhammad ibn Musa al-Musawi was a descendant of Imam Musa al-Kadhim (as), one of the Shiite scholars and writers in Neishabour, and the Naqib of the Shiites in Ṭūs in the fourth century AH, who also had close ties with the Samanid emirs and rulers. Although his name is not mentioned in any of the official sources of Shiite jurisprudence, hadith, theology, commentary and rijals, many writers and historians of the fourth and fifth centuries AH such as Abu Mansour Tha'labi, and Abu Nasr ‘Utbi have repeatedly mentioned him, and quoted his sayings and verses which are often associated with Iranian history, literature, culture and customs in Khorasan in the fourth century. The present article, while examining ancient sources and gathering scattered information about the life and works of Abu Ja'far Musawi, introduces 30 pieces of the Holy Quran, which he dedicated to the shrine of Imam Reza (as) in 402 AH. This copy is considered to be one of the oldest endowed Qur'ans of the Shiites with dates, which has been written in very ancient Naskh handwriting, along with a multitude of Mudhahab signs and symbols in Khorasan. Its handwriting is Qiyasi and contrary to the Ottoman custom, and its reading is very close to the reading of Abu Amr Basri and Yaqub Hazrami in general.
